Sâkıb Mustafa Dede (öl.1148/1735) mevlevî tarikatının  Divan Edebiyatı içerisindeki  en önemli temsilcilerinden birisidir.Edirne Muradiye Mevlevîhânesi Şeyhi Mehmet Dede tarafından yetiştirilmiştir. Kütahya Mevlevîhânesine gelmeden önce İstanbul'da Gavsî Dede, Fasîh Dede, Nâyî Osman Dede gibi devrinin büyükleriyle sohbetlerde bulunmuştur. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen Sâkıb Dede,  Mısır'da da Siyâhî Dede'nin hizmetinde çalışmıştır.

Sâkıb Dede; Risâle-i Sipehsâlar be Menâkıb-ı   Hudâvendigâr, Menâkıbü'l-Ârifîn, Menâkıb-ı Molla Hünkâr-ı  Konevî, Tezkire-i Şu'arâ-yı  Mevleviyye gibi kaynakların kendisinden önce yazılanları incelemiş ve Kütahya Mevlevîhânesi şeyhliğinde iken, mevlevî antolojisi  özelliğini taşıyan "Sefîne-i  Mevleviyye" adlı eserini ve Türkçe divanını tertip etmiştir. Bu divan, Sâkıb Dede'nin tasavvufî duygu ve düşüncelerinden oluşmuş geniş hacimli bir eserdir. (Bkz. Ahmet Arı, Sakıb Mustafa Dede-Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni, Basılmamış Doktora Tezi, 2 C., Konya, 1995)

Mevlevi  tarikatında Mevlânâ devrinden başlayarak, Mevlânâ ve ona bağlı olanların biyografilerini vermek bir gelenektir. Sâkıb  Dede de bu geleneğe uyarak, eserinin birinci cildinde Menâkıbü'l-Ârîfin'in bittiği tarihten  kendi zamanına kadar Konya'da dergâhına şeyh olan, Mevlânâ soyundan gelen çelebiler "Esâmî-i Sâmiye-i  Evlâd-ı Zevi'l-ihtirâm-ı Hazret-i Mevlânâ"dan 61 kişinin; ikinci cildinde  muhtelif tekkelerde şeyhlik eden mevlevî şeyhlerin "Esâmî-i Şerîfe-i Dervîşân-ı Eshâb-ı  Hâl-i Ferhunde-me'âl-i Tarîka-i Mevleviyye"den 78 kişinin; üçüncüsünde mevleviler arasında tanınmış bazı dervişler "Hulefâ-yı 'Izâm ve Meşâyih-i Kirâm-ı Tarîkat-i Mevleviyye"den 80 kişinin biyografilerini vermiştir. Birinci ve ikinci ciltlerinin son kısımlarında mevlevî kadınlarının hal tercümelerini de yazmıştır. Eserin kapağının içindeki adı, "Sefîne-i Nefîse-i Mevlevîyân"dır ve metin 645 sayfadır. Eser, Mısır'da 1283/M.1866'da  Matbaa-i Vehbiyye'de üç cilt halinde  basılmıştır.

Sefîne-i Mevleviyân, bir menâkıbnâme özelliği taşımaktadır. Sefîne-i Mevleviyân, Mevlânâ soyundan gelen çelebilerin, mevlevi şeyhlerinin ve bu tarikat içerisinde isim yapmış kimselerin biyografilerini ihtiva eden bir eserdir. "Mevleviliğin kurucuları ve Mevlânâ soyundan gelen çelebilerin hemen hepsi şair, mevlevi şeyh ve dervişlerinin büyük bir kısmı divan sahibi, güzel sanatların herhangi bir şubesinde temâyüz etmiş kişilikleri bulunması itibarıyla da Türkçe yazılan şuarâ tezkireleri arasında düşünülebilir."(Hüseyin Ayan, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân'a Göre Mevlevilik", 8. Mevlânâ  Kongresi'nde Sunulan Bildiri, Konya, 1996)

 Horasan erenlerinden feyz alan yani aşk ve cezbenin ön plânda tutulduğu mevleviliğin, diğer tarikatlarla da yakın bir ilgisi vardır. Bunların başında da Bektaşilik gelir. Bektaşilik, Mevlânâ ile çağdaş olan  ve onun ölümünden iki yıl önce 669/ M.1270'de vefat eden   Hacı Bektaş adına kurulmuş bir tarikattır.

 Neyzen, Mevlevî-Bektâşî birliğinin timsalidir. Bir şiirinde:

Neyim meyim ile Bektâş cenâb-ı Mevlânâ

                               Zahîr-i saltanatımdır Muhammed  Âl-i Abâ

                               Bu Neyzen'e göre yoktur o mâsivâ  vü sivâ

                               Vatan dedikleri gurbette bî-kesim ammâ

                               Perî-i san'ata mâlik fakıyr-i hicrânım

demektedir. Bir başka şiirinde de  Mevlevî-Bektâşî-Hurûfî birliğinden şöyle söz etmektedir:

                               Zât-ı sultân-bakaa ya'nî ma'ânî husrevi

                               Sâz  u söz âhengin etmiş aşka burhân-ı kavî

                               Ben ezel ser-mestiyim meydânım arş-ı müstevî

                               Aksedince gönlüme Şems-i hakıykat pertevi

                               Meyde Bektâşî göründüm neyde oldum Mevlevî

                               Hubb-ı Haydar bu tarîykin hem sonu hem başıdır

                               Câvidân u  Mesnevî  mısbâh-ı şu'le-pâşıdır

                               Sûret ü ma'nâda Hünkâreyn sır kardaşıdır

                               Meşrebim  Mollâ-yı Rûmî mezhebim Bektâşidir

                               Tâ ezelden yandı dilde bu çerâğ-ı ma'nevî   

(Abdülbâki Gölpınarlı  "Mevlânâ'dan Sonra Mevlevilik", İnk. ve Aka Ktp. İstanbul, 1983, s.303).

Mevlevilik, özellikle XVI. yüzyıldan sonra, yüksek tabakanın, medrese görmüş tahsilli kimselerin; Bektaşilik  ise daha alt tabakaların tarikatı olmuştur. Mevlevilik ve Bektaşilik çoğu zaman birbirlerini yadırgamasalar da  mevleviliğe mensup olanların tahsilli oluşları, şiir ve musiki zevklerinin yüksekliği bektaşileri daima geride bırakmıştır.

Mevleviler arasında büyük ün kazanan ve "Hânedân-ı Sâkıbiyye" adıyla da anılan  bu eserin matbu nüshasının birinci cildi, 268; ikincisi  144; üçüncüsü 233 sayfa olarak  düzenlemiştir. Bu eserde 8'li hece vezniyle yazılmış bir münâcâtın dışındaki diğer şiirlerde aruz vezninin şu kalıpları kullanılmıştır:

1. Mefâ'îlün  Mefâ'îlün  Mefâ'îlün  Mefâ'îlün

2. Mefâ'îlün  Mefâ'îlün  Fe'ûlün

3. Mef'ûlü  Fâ'ilâtü  Mefâ'îlü  Fâ'ilün

4. Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

5. Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü  Fe'ûlün

6. Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

7. Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

8. Mefâ'ilün   Fe'ilâtün   Mefâ'ilün  Fe'ilün

9. Fe'ilâtün   Mefâ'ilün  Fe'ilün

10. Fe'ilâtün  Fe'ilâtün   Fe'ilün

11. Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü  Fe'ûl

12. Müfte'ilün  Fâ'ilün Müfte'ilün  Fâ'ilün

13. Müfte'ilün  Müfte'ilün  Fâ'ilün

Mevlevilik ve kültür tarihimiz için büyük önemi olan "Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân" adlı eserin içindeki Türkçe şiirleri seçip incelememizin sonunda: 1 münâcât, 1 tercî-i bend, 18 gazel,  15 tarih kıt'ası, 1 tarih mısrâı, 30 kıt'a, 9 nazm, 1 rübâ'i, 15 beyit, 3 mısrâ, 1 mesnevi,  41 terceme olmak üzere  136 tane manzûmeyi tespit ettik. Bütün bunları nazım biçimlerine göre ayırdık ve  "Tercemeler" başlığındaki kıt'aları "Kıt'alar" bölümüne almadık. Her manzûmenin başında veznini, tespit edebildiğimiz şairlerini, sonunda da cilt ve sayfa numarasını verdik

Kendisinden önce  yazılanları dikkatle inceleyerek geleneğin en geniş ve en güzel   örneğini veren  Sâkıb Dede, eserini ağır ve ağdalı bir üslûpla kaleme almıştır. Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân" da çelebi, şeyh ve dervişlerden şair olanların şiirlerinden seçilen örneklerin pek azı Türkçe, pek çoğu ise Arapça ve Farsça'dır. Biz de Türkçe şiirleri tespit edip inceledik.

 MÜNÂCÂT

Âdem Efendi                                               

( 8'li hece vezniyle yazılmıştır.)

1 Yâ Rabbi 'izzetün hakkı

Kurtar bizi nefs elinden

Kemâl-i nusretün hakkı

Kurtar bizi nefs elinden

2 Mukırrum zâtuna cândan

Ayırma cânı cânandan

Hıfz eyle nefs ü şeytândan

Kurtar bizi nefs elinden

3 Varayım  ben benden sana

Göster seni bensiz bana

Mest oluban kalam tâna

Kurtar bizi nefs elinden

4 Âdemim ağlatma beni

Tövbem kabûl it yâ Ganî

Al beni vir bana seni

Kurtar bizi nefs elinden    C.III, s.50

Der-sitâyiş-i Hazret-i Çelebi Argûn  kuddise  sırrahû

TERCÎ'-İ  BEND

Fâ'ilâtün Fâ'ilatün Fâ'ilatün  Fâ'ilün

I

Tâc-dâr-ı mülk-i  bâl ü 'ârif-i  sâhib-kemâl

Şeh-süvâr-ı saff-ı hâl ü vâkıf-ı sırr-ı me'âl

Râyet-efrâz-ı kerâmet dâr-ı fermâ-yı  nevâl

Mesned-ârâ-yı  velâyet-zîb-i mi'râc-ı hayâl

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

II

Zât-ı pâki gevher-i yektâ-yı deryâ-yı  şu'ûn

Sîne çâk-ı hüsn-i vasfı kilk-i  tab'-ı   zû-fünûn

Sâyesi  ser-mâye-i  âsâyiş-i  ehl-i derûn

Hâk-ı der-gâhında itmez nakş-ı yâ raybe'l-menûn

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

III

Lehce-i lutf-ı beyân-ı tûtî-i hikmet-serâ

Beçce-i kuds âşiyân-ı bülbül-i  cennet-serâ

Çend-rûz olsa ne gam köhne-kafes  tahte's-serâ

Mehçe-i a'lâm-ı sırrı  kim ola fevka'l-verâ 

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

IV

Nev-be-nev ihsânı dervîşânı  memnûn itmede

İştiyâkı dem-be-dem  hullânı  mecnûn itmede

Hüsn-i  hulkı yek-be-yek  ihvânı meftûn  itmede

Zikr-i hayrı  ser-be-ser  ekvânı meşhûn itmede

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

V

Olmasaydı  âdeme âyîne-dâr ger şems-i dîn

Zerre-vâr olmazdı  meczûbı 'ukûl-ı mürşidîn

Pertev-i çeşm ü  çerâğ-ı sâdırîn ü vâridîn

'Av 'av-ı sekdür ana nisbetle harf-i  hâsidîn

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

VI

Sırr-ı İlyâs  olduğında yok ser-i mû  irtiyâb

Himmeti virse n'ola rûy-ı zemîne âb u tâb

Kanda kim bir derd-mend olsa esîr-i  pîç-tâb

Cânib-i rûh-ı  cenâbından görür bin feth-i bâb

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

VII

Ol şeh-i gaybî haşemdür  çün velî ibnü'l-velî

'Asrınun olsa  'aceb mi ser-firâz u  ekmeli

Anda cem' olmış ma'ârif  âhiri  vü evveli

Âhir-i sâbık ki dirler  şübhesiz oldur belî

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

VIII

Dâmeni üftâde-i pây-ı ümîde dest-gîr

Dest-i sûd-ı hırz-ı cân-ı müstemend-i müstecir

Mûmyâ-yı iltifâtı  çâre-i kalb-i kesîr

Kimyâ-yı  hâk-i pâyi  mâye-i dest-i fakîr

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

IX

Zânû-yı teslîmi besdür serverân-ı  himmete

N'eylesünler ser-fürû-yı âsitân-ı  devlete

Cümle  cân  u baş ile  âmâde  vakt-i fırsata

Muntazırdur  her biri  nâ-geh  kabûl-i hıdmete

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

X

Eymen-âbâd-ı tecellî  tab'-ı sâf-ı hürremi

Teşne-i âb-ı bekâya Hızr-ı  zinde  her-demi

Gûşe-i vahdetde  sağrak-ı fenâdur  hem-demi

Nev-'arûs-ı bahta nâz eyler kemîne  mahremi

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XI

Fâtih-i genc-i işâret kâşif-i sırr-ı zamîr

Tâli'-i evc-i beşâret mürşid-i bernâ vü pîr

Fi'l ü kavli dil-nişîn  ü vaz' u tavrı dil-pezîr

Şîve-i nâdîdesi  teshîr-i  dilde bî-nâzîr

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XII

Zâhirâ olmış zemîn-i türbesinde  münzevî

Bâtınında enfüs ü âfâk lîkin müntavî

Meşrebinden  teşne-diller  dâ'im  olsun  mürtevî

Kim odur  hâlâ   veliyyü'l-'ahd-ı  pîr-i mevlevî

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XIII

Sâyesinde oldı  Kütâhiyye  burcü'l-evliyâ

Nâmını Dâru's-selâm-ı Rûm  itsün  asfiyâ

Olmış âsûde civârında gürûh-ı etkiyâ

Merkadin huld-ı berîn itmiş Cenâb-ı Kibriyâ

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XIV

Keştî-i Nûh-ı hakîkatdür  makâm-ı bî-gamı

Olmaz ol gülşende tûfân-ı havâdis mâtemi

'Adlini  nâdir bulur seyyâh-ı mülk-i 'âlemi

Cennet olurmış meger mevâ-yı kâmil âdemi

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XV

Mecma'-ı  rûhâniyândur subh u şâm ol dâ'ire

Hân-ı elvân-ı keremdür nüzl-i  fevc-i zâ'ire

Şu'le-i rahmet olınca sâhasında nâ'ire

Söz nedür  igrâk-ı evsâf-ı na'îm-i sâ'ire

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XVI

Serserî gerd-i cihân iken bi-hamdi'llâh dilâ

Eyledük ol dergeh-i vâlâya nâ-geh  ilticâ

Şükr-i  tevfîk-i kabûle iştigâl  it  dâ'imâ

Tâ  sezâ-yı rûh u reyhân olasın  rûz-ı cezâ

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XVII

Şâh-ı evreng-i  hilâfet mâh-ı  Ken'ân-ı kerem

Bende-perver lutf-güster pâk-gevher  lâ-cerem

Eylemez ser-ber derîn mahrûm-ı en'âm-ı harem

Bâ-husûs olsa 'ubûdiyyetde bî-tâb-ı herem

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl

XVIII

Olmak istersen mahall-i 'afv  ü gufrân-ı Hudâ

Halka-veş Sâkıb derinden bir nefes olma cüdâ

İtmeyince nakd-i 'ömri bî-kusûr anda fedâ

İtmiş olmaz ihtirâm-ı hakkını bende edâ

Kutb-ı 'âlem gavs-ı âdem mazhar-ı nûr-ı cemâl

Hazret-i  Sultân Argûn  kurretü'l-'ayn-ı celâl           C.I,  s.96

                                                               GAZELLER

                                                  1.          

Semâ'î

Mef'ûlü  fâ'ilâtü  mefâ'îlü  fâ'ilün

1 Pertev  ki şevk-ı şem'-i ruh-ı yârdan gelür

Bir lem'adur tecellî-i dîdârdan gelür

2 Tab'um  çerâğı Kâsım-ı Envârdan yanar

Bûy-ı fenâ damağıma 'attardan gelür

3 Başda külâh-ı şu'lesidür dûd-ı âhumun

Mevlâyîdür ki Hazret-i Hünkârdan gelür

4 Nukl-i şarâb-ı meclis-i gam da yeter bana

Şol  hûn-ı dil ki dîde-i hûn-bârdan gelür

5 Âzürde-hâtır olma Semâ'î-i bî-dile

Mestânedür ki hâne-i hammârdan gelür      C.I,  s.18

                                                2.

Sâkıb                                  

 Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Dedem seyf-i velâyetdür dem-i  Sultân-ı Dîvânî

Makâm-ı çil-tenân-ı ma'rifetdür  sahn-ı  dîvânı

2 Kilîd-i genc-i hikmet ser-be-ser reftâr u güftârı

Leb-â-leb bâdî-i  hâlet-medâr-ı câm-ı  devrânı

3 Odur sâhib zuhûr-ı hânedân-ı âl-i Mevlânâ

Ki virmişdür  kerâmetle meh ü mihre  hirâsânı

4 Sikender-vâr egerçi Rûm-perverdür velî almış

Hümâ-yı himmeti zîr-i perî İrân  u Turanı

5 'Alemler ser-firâz-ı rûy-mâl-i makdemi olmuş

Ziyâret eyledükde Meşhed-i  Şâh-ı  Horasânı

6 Bi-hamdi'llâh gedâ-yı dergehiyüz Sâkıb ol şâhun

Ki teshîr-i kerem itmiş Selîm ile Süleymânı        C.I, s.19

                                        3.

Gülşenî                

 Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 'Azîzim  hayr-ı makdem 'ömrümün  vârı safâ geldün

Keremler eyledün mahdûm-ı hünkârî safâ geldün

2 Ney-âsâ  nâle zîr-i gûşe-i hicrân iken nâ-geh

Hezârun eyleyüp gül-çîn-i  dîdârı safâ geldün

3 Beşîr-i Yûsuf-ı güm-geştemizdür bû-yı enfâsun

N'ola virse meşâma cân her-bârı safâ geldün

4 Semûm-ı gam belâsıyla harâb olmışdı mısr-ı dil

Bi-hamdi'llâh eyâ her rahne mi'mârı safâ geldün

5 Virüp âyîne-i vakte cilâ-yı dem kadem câna

Dimâğ-ı tûtî-i câna şeker-vârî  safâ geldün

6 Keder gitdi  irince pertev-i  rû-yı safâ-bahşun

Bahâr-ı hüsn-vâr ey mâh-ı dildârî  safâ geldün

7 'Aceb mi külbemüz gülşen gedâlar  Gülşenî olsa

Tenezzül eyleyüp ey  şâh-ı  gam-hârî safâ geldün      C.I, s.32-33

                                     4

Semâ'î

Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Sürûr u vakf-ı  dîvâr u deründür  Yâ Rasûla'llâh

Dil ü cân-ı rehin 'ışk enveründür Yâ Rasûla'llâh

2 Sen  ol sultan-ı mülk li-ma'a'llâhsın ki her  vaktün

Ev ednâ ve le'amrük efseründür Yâ Rasûla'llâh

3 Vücûdum çünki reşh-i Nîl nesl-i  yâd-gâründür

Niçün leb huşk-i câm-ı kevseründür Yâ Rasûla'llâh

4 'Aceb mi hâk-i pâyı bu türâbı tûtiyâ itsem

Ki râh-ı hıdmetünde  kanberündür Yâ Rasûla'llâh

5 N'ola olsa dü-çeşm-i  âsman-nakşı  kadem sûdun

Meh ü mâhı 'inâyet-perveründür Yâ Rasûla'llâh

6 Ezelden baş açık âl-i  'abânun sîne-çâkidür

Ebed âzad-ı düşmen çâkeründür Yâ Rasûla'llâh

7 Nice sabr eylesün derd-i firâka künc-i gurbetde

Semâ'î müstemend-i  kemteründür Yâ Rasûla'llâh       C.I, s.34-35

                                        5

Sâkıb                                   

 Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Vekîl-i vâhibü'l-âmâldür Sultân Dîvânî

Asîl-i sâhibü'l-iclaldür  Sultân  Dîvânî

2 'Aceb feryâd-resdür himmeti  âfâk  u enfüsde

Nigeh-bân-ı cihân-ı hâldür Sultân Dîvânî

3 Veliyyü'l-'ahd-i sırr-ı  Hazret-i Hünkar-ı Ekberdür

Hizebr-i saf-der-i ebtâldür Sultân Dîvânî

4 N'ola pervâne-i şem'i hayâli olsa her dîde

Metâf-ı kıble-i ikbâldür Sultân Dîvânî

5 Ne gam âfil-nümâ olsa verâ-yı sâyeden hûr-veş

Ser-i kevne yine cevvâldür Sultân Dîvânî

6 Odur çün bahr u berr cism ü cânun Hızr-ı İlyâsı

Melâz-ı süfne-i ehvâldür Sultân Dîvânî

7 Yeter Sâkıb sana devlet  gedâ-yı dergehi  olmak

Şehen-şâh-ı bülend-efdâldür Sultân Dîvânî         C.I, s.59

                                         6

Burhân                

Mef'ûlü   Mefâ'îlü    Mefâ'îlü    Fe'ûlün

1 Âyîne-i cânân olalı cân-ı hazînüm

Pertev-figen-i şeş-cihet-i rûy-ı zemînüm

2 Germiyyet-i hâl ile olup pür-dem ü  devrân

Hem-cilve-i çarh-ı felek  ü 'arş-ı berînüm

3 Sad-gûne mutalsam dahı olsa der-i matlab

Samsam-ı teveccühle ana feth-i mübînüm

4 Ma'mûre-i tıyni sanur ancak gören ammâ

Vîrâne-i genc-i   güher-i  millet  ü  dînüm

5 'Aynumda   'ayândur  ana  'âlemde nihândur

Ser-tâ-be-kadem dâ'ire-i 'ayn-i yakînüm

6 Hod-bîn olamaz mahrem-i râz-ı dil-i zârum

Manend-i  ney-i nefha  serâ-perde- nişînüm

7 Şart  ile beyân eyledi da'vâsını  Bürhân

Dirse n'ola hayru'l-halef-i cedd-i güzînüm

8 Peyrevlük idüp ney gibi enfâsına zîrâ

Hû  hû diyerek seyri makâmât-ı rehînüm    C.I, s.98-99

                                   7

Husrev

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Kıble-i rûy-ı niyâz-ı cân-ı âdemdür gönül

Maksad-ı sahrâ-neverdân-ı dü-'âlemdür gönül

2 Rûy-pûş-ı 'izzet olmışdur süveydâ  kadrine

Rûy-ı ma'nîde velî 'arş-ı mu'azzamdur gönül

3 Esba'în-i  lutf   u kahrun gûyiyâ  kalbidür ol

Rif'at-ı taklîb-i  hikmetle mükerremdür gönül

4 Sırr-ı her sâhib-zamânun  dest-i   hall  ü  'akdine

Vefk-i gavsiyyet-nihâda la'l-i  hâtemdür gönül

5 Def'-i  jengâr-ı men ü mâ eyleyelden  Husrevâ

Mazhar-ı feyz-i cemâl-i İsm-i A'zamdur gönül           C.I, s.147

                                 8

Bostân Çelebi     

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Yâ  Rabb  bize bir tesliyet-i hâtır olur mı

Yohsa bu fütûr ile dem-i âhir  olur mı

2 Hoş  tut görelim dâmen-i sabrı hele elde

Tagyîr-i  Hudâ-dâda 'adüvv  kâdir olur mı

3 Nâ-geh idecekdür  kerem-i Hakk sana çâre

Nâ-çâre anun gibi  meger nâsır  olur mı

4 Fahr eylemesün câme-i fakr ile mukallid

Zişt olsa kişi hil'at ile fâhir olur mı

5 Sâhib-nazar ister  recül-i mesned-i kârun

Bostâna ser-i lâşe-i har nâzır  olur mı

6 Feryâd-res-i gâ'ib olur  hâzır u zinhâr

Şekk ile dime  gayret-i Hakk  zâhir olur mı

7 Ednâ  sitem-i şâhla hiç bende-i ferruh

Rû-mâlî-i hıdmetde  dilâ kâsır  olur mı         C.I, s.153

                                 9

Rüsûhî                 

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Li'llâhi'l-hamd  eyleyüp tecdîd-i  'ahd-ı  şânını

Rûşen  itdi  şeb-çerâğ-ı evliyâ  bürhânını

2 Bâğ-bân-ı rûh-perver  ya'nî  Mevlânâ-yı Rûm

Nev-bahâr itdi yine bâğ-ı dem ü devrânını

3 Tâzelendi   zevk  u şevkı  köhne bezm-i  'âlemün

Reşk-i  firdevs eyledi  pîrâmen-i  bûstânını

4 Sebze-i hâbîde-veş pâ-mâl olan yârânınun

Hem-ser-i serv-i behişt itdi ser ü sâmânını

5 Bülbülân-ı gülşen-i 'ışka olup feryâd-res

Eyledi ser-kûb-ı nekbet ser-be-ser mârânını

6 Kalmadı bir huşk-leb  kişt-i zemîn-i hâlde

Ol kadar mevfûr kıldı rahmet-i bârânını

7 Nev-nihâlân-ı irâdet oldı cümle meyve-dâr

Tutdı merdân-ı Hudâ Hünkârımuz dîvânını

8 Hâr u has ber-bâd-ı berk-ı gayret oldı gam gibi

Eyledi âbâd hullânun dil-i vîrânını

9 Kalmadı zâğ  u zağanda zehre-i çün ü çirâ

Zîb-i rûy-ı 'âlem itdi  pertev-i erkânını

10 Dûstân-ı Bûstânı hoş-dimağ-ı 'ıtr idüp

Kût-ı cân-ı âdem itdi nükhet-i 'irfânını

11 Nevbetinde  'İsî-i rûy-ı zemîn oldur   k'ider

Feyz-i enfâs ile ihyâ zümre-i ihvânını

12 Himmet  ile her biri bir nahle-i esrâr olup

Eymen-âbâd eyledi innî ene meydânını

13 Dem-be-dem imdâd-ı rûh-ı lâ-yezâlî eylesün

Sâ'id-i evc-i  terakkî pâye-i  'ünvânını

14 Hâk-i pâyin tûtiyâ itmiş  Rüsûhî bendesi

Sebkat itse râh-ı sîretde n'ola akrânını

15 Ol şeh-i kudsî-mekânun dâ'im itsün zü'l-minen

Fark-ı her bî-kes gedâda sâye-i ihsânını      C.I, s.162

                               10

'Ârif

Mef'ûlü   Fâ'ilâtü    Mefâ'îlü    Fâ'ilün

1 Çıkmazdı dîde bâma  temâşâ-yı  'ibrete

Mahrem olaydı râz-ı şebistân-ı  vahdete

2 Hâtır-nevâz-ı 'âlem ü kadr-âşinâ gerek

Mâlik olan hızâne-i ikbâl-i devlete

3 Devr-i hoş-âmed-i feleke itme i'timâd

Mağrûr olur mı 'âkıbet-endîş fırsata

4 Kendinde seyr ider dü-cihânun 'acâyibin

Yek-bâr çeşm olan ruh-ı mir'ât-ı hayrete

5 Uymaz firâz-ı suffe-yi zevk u safâ-yı halk

Lutf-ı hevada dâmen-i sahrâ-yı vahşete

6 Nâ-geh  dü-dest-i cür'etini yek-kalem görür

Parmak basan hilâf-ı edeb harf-i hikmete

7 Varın virür mu'âmele-i yek-piyâleye

Düşmez fütâde-meşreb olan kayd-ı nekbete

8 Gerden-keşân-ı halka-i teslîm-i pîrdür

Âmâc olan bu 'arsada hep tîr-i hasrete

9 Dil-serd-i bezm-i ülfet-i ihvân-ı 'asr olup

'Ârif çekildi kûşe-i bî-gerd-i külfete                            C.I, s.202

                               11

Fâtıma                  

 Mef'ûlü   Fâ'ilâtü    Mefâ'îlü    Fâ'ilün

1 Mevlâyadur velâmız ü biz mevlevîleriz

Ser-mest-i sırr-ı ma'rifet-i Mesnevîleriz

2 Neyler gibi ki seyr-i makâmât itmede

Hem-pây-ı vecd ü hâlet-i hûy-ı kavîleriz

3 Bîgânelerle pey-rev-i pîr olmazız hele

Hem-demler ile kâfile-i ma'nevîleriz

4 Bî-üft  ü hîz  tayy-ı mekân eyleriz müdam

Süllâk-zâd u râhile-i pertevîleriz

5 Mânend-i şems-i Fâtıma  tenhâ-rev ol yüri

Mevlâyadur velâmız  u biz mevlevîleriz         C.I, s.260

                               12

Fâtıma                  

Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Dili halvet-güzîn-i râz iden 'ayş-ı hayâlündür

Dü dîdem reh-nişîn-i zâr iden şevk-ı visâlündür

2 Dil ü dîde niçe bî-dûd u derd olsun bu esnâda

Ezelden her biri bir güne ser-mest-i celâlündür

3 N'ola dâ'im harâb-ı neş'e-yi feyz olsalar zîrâ

Dü 'âlemde iki kardaş hayrân-ı kemâlündür

4 Yeridür olsalar rû-mâl-i fırsat âsitânunda

Biri yek-pâre ihlâs  ü biri  'ayn-ı cemâlündür

5 'Aceb mi olsalar  âyîne-dâr-ı dest-i ihsânun

Biri dervîş-i gam-pîşe biri abdâl-ı hâlündür

6 Gerekmez rûşenâ-yı mihr ü mehden anlara şâhâ

Ki bunlarda harîf-i meclis-i câm-ı hilâlündür

7 Egerçi kem-nümâdur Fâtıma keç-bîn ü kem-fehme

Velî çeşm âşinâ-yı hikmete genc-i nevâlündür           C.I, s.260

                  13

Fedâyî Mehmed   Dede 

Müfte'ilün    Müfte'ilün  Fâ'ilün

1 Ta'ne-i düşmenden idüp ictinâb

'Arz-ı cemâl eylemez ol âfitâb

2 Sun bize sâkî içelüm bâdeyi

Oldı gönül hânesi gamdan harâb

3 Bekleyelim gel der-i mey-hâneyi

Bir kapudan şâyed ola feth-i bâb

4 'Ömr akar su gibidür fi'l-mesel

Cismün  o su üzre yürür bir habâb

5 Yapsa gönül hânesini ol sanem

Ka'beye varmak kadar eyler sevâb

6 Kılsa Fedâyî işigünde makâm

Gökde melekler diye  ni'me'l-me'âb                             C.III, s.12

                               14

Hüdâyî Efendi     

Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

1 Ey dil istersen eger kâmil ola noksânun

Secde-gâh it eşigin Hazret-i Mevlânânun

2 Hâk-i der-gâhını iksîr bil ol şâhun kim

Gıll ü gışdan arınup hâlis ola îmânun

3 Sıdk ile sâlik olan silk-i Celâle'd-dîne

Şübhesiz vâsıl olur rahmetine  Rahmânun

4 Mesneviden işidüp cümle  kelâmu'llâhı

Bilür esrârını künh  ile kamu eşyânun

5 Nây parmağ ile yol gösderüp  irşâd eyler

Nidügin sırr-ı semâ'ın bize ol sultânun

6 Virseler bir kulına zerre kadar meyl itmez

Kâfdan kâfa degin saltanatın dünyânun

7 Şevk-ı Şems ile Hüdâyî göge  çıka n'ola söz

Zerre-i hâk-i rehisin kamu dervîşânun        C.III, s.14

                               15

Şeyh Mehmed   Âzâde   

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Vâris-i 'ilm-i ledünnî âdem-i ma'nâ biziz

Vâkıf-ı sırr-ı rumûz-ı  'alleme'l-esmâ biziz

2 Fakr ile fahr eyledük mülk-i ferâgat şâhıyuz

Lâ'übâliyüz egerçi 'ârif-i dânâ biziz

3 Sî vü dü  hatt okuduk yârün cemâlinden  'ayân

Üstüvârımızı bildük ümmet-i vustâ biziz

4 Mazhar-ı Monlâ-yı Rûmuz  Mesnevî bürhânımız

Sâlik-i râh-ı hakîkat  vâsıl-ı Mevlâ biziz

5 Bizdedür sırr-ı Muhammed nutk-ı pâk-i  mevlevî

Mahzen-i  genc-i İlâhî sâhib-i  esmâ biziz

6 Bende-i evlâd-ı Ahmed hâk-i râh-ı  Mustafâ

Murtazânun çâkeriyüz 'âşık-ı Zehrâ biziz

7 Münkir-i âl-i 'abâyı ta'n ider her nutkumuz

Kâhır-ı a'dâ-yı dîn ü seyf-i Mevlânâ biziz

8 Hazret-i Sultân-ı 'ışka kul idelden kendümüz

Fırka-i nâcîden olduk 'urvetü'l-vüskâ biziz                C.III, s.29

                                    16

İlmî Dede                           

Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Bi-hamdi'llâh cihân içre bugün 'ünvânımız vardur

Şehîd-i 'ışk-ı yâr olduk fedâ bir cânımız  vardur

2 Kudûm  ü  deff  ü nây ile n'ola raks eylesek her dem

Sadâ-yı lâ-mekân-ı sem' ider îkânımız  vardur

3 Gedâyız gerçi  sûretde ma'ânî mülkine  şâhız

Nice şehler ana der-bân olur dîvânımız vardur

4 Ne gam güftârımız  fehm itmese her cân-ı bî-ma'nî

Ma'ârif bahrinün gavvâsıyuz  bürhânımız vardur

5 N'ola baş eğmesek şâhân-ı heft-iklîme 'İlmî-vâr

Cihânda Hazret-i Mollâ gibi sultânımız vardur          C.III, s.86

                                       17

..........                                    

 Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Zihî sa'dü's-su'ûd-ı tâli' ü baht-ı  güneş-hânı

Ki itdi  pertev-i lutf ile ihvânı senâ-hânı

2 Zihî şem'-i şebistân-ı velâyet kim kerâmetle

Pür itdi dâ'irân ma-dâr bezm-i heft-eyvânı

3 Zihî nahl-i tecelî  kim zuhûr-ı şu'le-i sırrı

Serâ-yı vahdet itdi hân-gâh-ı çâr-erkânı

4 Civân-merdân-ı eslâfun n'ola tayy olsa tûmârı

Ki 'âlem-gîr-i da'vetdür salâ-yı ni'met-i hânı

5 Odur kâ'im-makâm-ı Şems-i  Tebrîzî mürüvvet kim

Nisâr-ı fark-ı hullân eyledi ibrîz-i ihsânı

6 'Aceb mi itse şem'-i cem'ine pervâne hurşîdi

Felek gerd-i ser-i bezminde bir fânûs-ı  gerdânı

7 Nice vasf eylesün tab'-ı beşer ol gevher-i  kudsi

Ki lâl-i hayret eyler fikr-i şükr ehl-i 'irfânı

8 İlâhî görmesün gerd-i küsûfı rûy-ı ikbâli

Feleklerle melekler eyledükde 'ayş-ı devrânı

9 Serîr-i evc-i himmet  müttekâ şimdi  yâkîn oldur

Zemîn-i ahsenü't-takvîme zıll-i feyz-i Yezdânî           C.I, s.254-255

                                            18

Dervîş Sâmî Yûnus           

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Ey dil sana kim didi ki gel terk-i diyâr it

Mihnet-gede-i sûreti  var geşt  ü güzâr it

2 Kim didi uyup kâfile-i hurde-fürûşa

Şâhen-şeh-i  tecrîdi  har-ı  tab'a süvâr it

3 Ey seyr-i makâmât-ı muhâlifde muhayyer

Gir perde-i 'uşşâka yek-âhenge  karâr it

4 Taşdan taşa çalmaya seni seyl-i sebük-ser

Girdâb-sıfat kendi vücûdunda  medâr it

5 Sâmî  geçinürken yem-i tevhîd-i  nehengi

Kim didi seni nefse uyup tûşe-i nâr it            C.II, s.70

                                               TARÎHLER

MERSİYE

..........                                    

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Hazret-i Bürhân-ı dîn-i dil-i penâh

'Azm-i  dârü'l-kurb-ı 'ulyâ eyledi

2 Sîr olup  câm-ı hayât-ı 'âleme

Terk-i 'ayş-ı bezm-i dünyâ eyledi

3 Derd-mendân-ı  reh-i ecdâdınun

Eşk-i çeşmin seyl ü deryâ eyledi

4 Bülbülân-ı gülşenin  feryâddan

Hecr ile  mersiyye-gûyâ  eyledi

5 Cânını cânâna idüp rû-nümâ

Zâd-ı râhın hoş-müheyyâ eyledi

6 Cân-ı hîynü'l-irtihâli bendeye

Zâhirâ  temhîd-i ihyâ eyledi

7 Lîk târîh-i vefât olup dirîğ

Meşhedin mir'ât-ı rü'yâ eyledi        C.I, s.102

Çelebi  Ebûbekr 

KIT'A-İ MERSİYYE-İ BEDÎ'Â

(Târîh Kıt'ası)

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Dâmân-ı tecerrüd-zen  olup cân-ı miyâna

Oldı  harem-i  hazret-i cânâna revâ

2 Ya'nî sene-i gamdan idüp hâtır-ı vahşet

'Azm  eyledi   Bustân Çelebi  bâğ-ı cinâna      C.I, s.164

TÂRÎH KIT'ASI

.......... 

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hazret-i Sultân  Argûn-ı Velî

Bezm-i vasl-ı asla itdi hoş-hırâm

2 Mürşid-i ihyâ iken idüp şitâb

Oldı emvâte dahı pîr-i hümâm

3 Ya'nî zâhirde  bütûnı gösderüp

Kıldı bâtında zuhûra ihtimâm

4 Gerçi şem'-i râh-ı 'aynü'l-cem' idi

Buldı lîkin menzil-i bedrü't-tamâm

5 Ser-zede olup niyâm-ı cismden

Sâye-i nev-güster oldı ol  hüsâm

6 İtmede ehl-i hilâfe serzeniş

Virdi ahlâf-ı vifâka çün nizâm

7 Rahm idüp feryâdına  'uşşâkınun

Virmiş âhir demde rûh-ı hoş-peyâm

8 Kim 'acebdür gam revân-ı şâd  içün

9 Pes  lisânü'l-gayb   târîhin didi

Sene   775              C.I,  s.92

Sâkıb                    

TÂRÎH-İ VEFÂT-I ŞEYH MUHAMMED  MUHLİS

 Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Hânedân-ı Hazret-i Sıddîk-i Ekberde yine

Bir bülend-ahter idüp  pervâz-ı bâm-ı 'arş  u kürs

2 'Işk-ı Şemsü'd-dîn ile tayy-ı menâzil iderek

Eyledükde kendüyi sâhib-makâm-ı burc-ı   Kuds

3 Didi târîh-i su'ûdın Sâkıb-ı encüm-şumâr

Cân-ı Muhlis oldı  seyyâh-ı  cihân-ı   evc-i üns           

Sene 1124                    C.I ,s. 266        

Sâkıb    

TÂRÎH-İ İNTİKÂL-İ  HAVV  HANIM   MADER-İ ŞEYH MUHAMMED MUHLİS

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Nesl-i Mevlânâ Celâle'd-dîn  Havvâ Hanımı

Eyledi  ihyâ-yı rahmet Hazret-i  Kayyûmı  Hayy

2 Ya'nî  kilk-i hikmet-i bî-'illet  ü  dest-i  kazâ

İtdi  'ömr-i  nâzenîni defterin  imzâ vü  tayy

Sene 1123                                           C.I, s.266

Sâkıb                    

TÂRÎH-İ VEFÂT-I ŞEYH MUHAMMED MUHLİS

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Rûzgâr-ı zûr-kârun  seyr idün hengâmesin

K'âteş-i hicrânı saldı külbe-i ahzânıma

2 Görmeden gülzâr-ı 'ömrün rûy-ı handân-ı  gülün

Hâk-pâşı  kör oldı dîde-i giryânıma

3 Gonce-i 'ayş-ı şebâbım eyleyüp ifnâ-zede

Gütmedi gûş-ı kerem zâr-ı hezâr-ı cânıma

4 Âşiyânın  târ-ı mâr-ı sadme-i  merg eyleyüp

Girdi âhir ol siyeh-kâse benim de kanıma

5 Ben güzer kıldım hele ol berzeh-i cândan geçüp

'İbret olsun lîk ahvâlim kalan ihvânıma

6 Yâd idüp dâ'im du'â-yı hayrla muhlislerin

Kalmasunlar râh-ı hıdmetde  olan noksânıma

7 Didi cânî ber-lebem târîh-i  hâl-i  nez'ini

Ser  be-'azm-i savb-ı dîdârem  vedâ'  yârânıma           

Sene 1124                 C.I, s.263              

Sâkıb                                   

 EZ-ÂN SÂKIB DEDE  'UFİYE   ANHÜ

Mefâ'îlün  Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 İdüp  tecdîd-i  'ahd-i  köhne  yine sırr-ı Mevlânâ

Ser-i 'uşşâka  oldı sâye-güster ka'be-i ma'nâ

2 Virüp âsâyiş-i nev-dest-i hasret kişt-i  dîdâra

Pür oldı tâze dâğ-ı reşk ile nüh-günbed-i pehnâ

3 Kerâmet gösterüp ya'nî Cenâb-ı Kubbe-i Hadrâ

Göründi şekl-i evvelde temessülden   idüp  mebnâ

4 Göreydi  münkirân-ı haşr-ı ecsâd ol  temâşâyı

İdüp ikrâr dirlerdi belî  el'ân  âmennâ

5 Ne kubbe bir ser-âmed  serv-i   sahn-ı  ravza-i  rıdvân

Ki dervîşânı itmiş sâyesi  ser-sebz-i istiğnâ

6 Ne kubbe tûde-i kühl-i  cevâhir dîde-i cânâ

'Aceb mi olsa  dâ'im nasb-ı  'ayn-ı merdüm-i  dânâ

7 Medâr-ı  mehçesi züvvârına 'ayn-ı  'inâyetdür

Velî  ehl-i seyâhatde  kanı  bir merdüm-i bînâ

8 Hakîkatde odur el-hâle  hızr-ı mecma'u'l-ebhur

Ki olmış teşne-i  câm-ı  cemâli pîr ü  hem bernâ

9 Felek fevkında çetr ü ahter anun  sîm-i zer-dûzı

Odur tâk u revâk-ı taht-gâh-ı şâh-ı  kerremnâ

10 Zemîni çün makâm-ı Hazret-i Hünkâr-ı Ekberdür

Yeridür her zamân  olsa  mukîmi gibi müstesnâ

11 Olınca mâlik-i gencîne-i  'irfân  o yek-kubbe

Niçün itmez gedâ-yı  sad-hezârı yek-be-yek  iğnâ

12 Esâs-ı hâne-i  hem-sayegân  oldukda  pür-lerze

Fedâ-yı cümle  olmak üzre itmiş  kendüyi ifnâ

13 Degüldür  zelzele şûr-ı tecellîdür harâb iden

Derûnı  eymen-âbâd u berûnî kulle-i Sînâ

14 Ne  rif'atdür ki  hıdmet-kârı ola sâhibü'd-devle

Ne 'izzetdür kim ola himmet-i vâlâ-yı  şeh  bennâ

15 O kudsî meşhedün ta'mîrini minnet bilür câna

Dü-'âlemde  mu'ammerlük nedür fehm eyleyen cânâ

16 İderdi cevher-i cândan anun her hiştini mi'mâr

Olaydı  hacle-i cânâna  mahrem cân-ı her ednâ

17 Görürdi rûzgârun ol da belki rûy-ı âzârın

Metâf-ı sebz-pûşân  olmasa ol gonce-i ra'nâ

18 Şeb ü  rûz  olmaz idi mihr ü  meh hâlî  ziyâretden

Mu'ayyen olmasa erbâb-ı  hâle nevbet  ahyânâ

19 Olurdı şeyh-i şehr ol sebz-pûşun tûtî-i vasfı

Meşamm-ı tab'a gelse her dehenden nükhet-i ma'nâ

20 Cüdâ itme Hudâyâ sâyesin fark-ı  fakîrinden

Kerem  itdükçe erbâb-ı fenâya kenz-i lâ-yefnâ

21 Anunçün nakş-ı levh-i sînesidür Âyete'l-kürsî

Ki diye nüh-kıbâb-ı lâciverdi  ente  a'lanâ

22 Zihî  san'at  k'olup üstâdına ser-mâye-i  rahmet

Görenler dir 

23 Görüp a'yân-ı  'ibret sûret-i itmâm-ı bî-mislin

Deyince

24 Didi târîhini bâdî nazarda Sâkıb-ı  hayrân

Görün kâmilde olmış nüh-kıbâb-ı  eltaf-ı mînâ

Sene 1110                      C.I, s.194-195

Sâkıb                                   

 EZ-ÂN  BENDE-İ  SÂKIB

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Şeyh  Bustân eyleyüp 'azm-i  likâ

Olmış  ecdâd-ı 'ızâmı  pey-revî

2 Rûh-ı pâki terk-i  fânî bezm idüp

Oldı kandîl-i bekâda münzevî

3 Eyledi ihvân ü  hullânun   dilin

Lâle-veş dâğ-ı firâkı  muhtevî

4 Olmak üzre tâze-cân-ı sâlikân

Sırrın itdi  câ-nişîn-i ma'nevî

5 Ya'nî  Sadrü'd-dîn Efendi Hazreti

Taht-ı irşâd üzre oldı müstevî

6 Eylesün bâzû-yı baht u devletin

Himmet-i vâlâ-yı Mevlânâ kavî

7 'Andelîb-i  ney görüp ol  hâleti

Nağme-senc oldı bu târîh-i nevî

8 Kim hemân oldukda bir serv-i revân

Tâzelendi Bustân-ı Mevlevî

9 Dâ'im olsun teşnegân-ı râh-ı Hakk

Selsebîlinden o bâğun mürtevî

10 Rûşen itsün dîde-i bülbüllerin

'Ayş-ı hoşla  şems-i dînün pertevî

11 Görmesün rûy-ı hazân-ı mâtemi

Bir dahı Sâkıb be-hakk-ı  Mesnevî

Sene 1117                         C.I, s.197

Sâkıb                   

 TÂRÎH-İ İRTİHÂL-İ HALÎME-İ MELÎHÂ HEMŞÎRE-İ MUHLİS

Müfte'ilün  Fâ'ilün   Müfte'ilün  Fâ'ilün

1 Merdüm-i  çeşmi bulup râhat-ı   hâb-ı 'adem

Oldı vücûdı tamâm   âyîne-i  intibâh

2 Sâkıb-ı pür-dûd  u  derd   pey-rev-i  tâbût-ı  vehm

Püşt-i dü-tâya idüp rûy-ı  rızâ-yı  penâh

3 Hakka  münâcât ile  sâl-i vefâtın didi

Bezm-i  behişti  ola   câriyene  cilve-gâh

Sene 1122                                   C.I, s.266

Sâkıb                                   

TÂRÎH-İ  FEVT-İ  ŞEYH  'ALÎ ŞÂKİR

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Vârid-i gaybi olup selvetde tab'-ı hazîn

Didi gûş-ı  hûşa teslîm ü rızâdur  efdali

2 Dâmen-efşân oldı ol şimden girü   bu hâkdan

Sen hemân elden koma  dâmân-ı sabr-ı ecmeli

3 Hem idüp telkîn-i terci' ü didi  târîhini

Bülbül-i gülzâr-ı Mevlânâ ola Şâkir   'Alî   

    C.I, s.266

Sâkıb                    

TÂRÎH-İ  RIHLET-İ FÂTIMA-İ  SÂLİHA BİNTİ HAVV  HANIM

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Kesdi  memeden Fâtımayı mâder-i dünyâ

Sîr eyledi  minnetle  anı  şîr-i halâle

2 Ol gevher-i  yektâ idicek 'âleme pedrûd

Geldi yirine dikdi 'alem  hüzn ile nâle

3 Sâkıb didi târîhini bu âmed ü reftün

'Azm itdi kızım 'âlem-i 'ukbâya dü-sâle

Sene 1123                              C.I, s.266

Sâkıb                                   

TÂRÎH-İ  MEVT-İ  'Â'İŞE-İ  BEHİYYE-İ  SIDDÎKIYYE-İ  CELÂLİYYE

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün   Fe'ilün

1 Ser be- mihr itmez idi hokka-i la'lin hikmet

Şîr-i teng şeker-i gayba  olaydı  maksûm

2 Hurde-dân-ı  hurde olmadı  gitdi hâlâ

Vech-i  teşrîfi gibi sırr-ı vedâ'ı  mefhûm

3 Didi âmed şüdi nâ-gâhına  Sâkıb târîh

Geldigi gibi yine gitdi o bikr-i ma'sûm     

                                            C.I, s.266

Sâkıb                    

TÂRİH-İ  NAKL-İ  MAK'AD-I  SIDK  ÂN  RÂBİ'A-İ  SÂLİHÂ

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Nâ-geh oldı bir ser-âmed serv-i bâğ-ı mevlevî

Gülşen-i  'adn  ü civâr-ı  rahmet-i  Hakka revân

2 Çünki dâmen çîn-i hâşâk-i beden  oldı dili

Sohbet-i ecdâd-ı  emcâdına cân atdı hemân

3 Ya'nî  Hacce Fâtıma Hanım idüp ifnâ-yı  'ömr

Menzil-i  bâkîde oldı  hayme-zen mânend-i  cân

4 Sûret-i hayru'n-nisâ rû-pûş-ı kadr-i gevheri

Sîret-i  merdâne reftârında mihr-âsâ 'ayân

5 Râbi'a olsa zamânında olurdı sâniye

İtmede terk-i menâl ü mâl belki hânumân

6 Mak'ad-ı sıdka n'ola itse şitâb-ı yek-deme

İncizâb-ı irci'î  dür eyleyen bî-hod  devân

7 Mâ-sivâ  semtine  aslâ itmedi gitdi nigâh

Çeşmine âyîne-i hışm idi gûyâ  kim cihân

8 Olmasaydı tıyneti  kân-ı kerâmet âşikâr

Bî-tereddüd ehl-i dil dirdi ana genc-i nihân

9 Pertev-i dîdâr-ı pâki rûşen eyler dîdenüz

Mest-i câm-ı  rûh olursuz müjde ey hûr-ı cinân

10 Âl-i Mevlânâ  k'ola bir cem'a şem'-i  dil-firûz

Cümleye pervânesi olmak gerekdür bî-gümân

11 Mahremân-ı hacle-i esrâra hayret-zâ idi

Hâlet-i hîz ü  nişeştinde olan temkîn-i şân

12 Nakd-i  cânı hem nisâr-ı  peyk-i  cânân eyledi

Da'vet-i  dâru's-selâmıyla  olınca dürr-feşân

13 Kâr idelden hâtır-ı ahbâba sûz-ı  mâtemi

Fark olınmaz  şu'le-i âvâz ile dûd-ı figân

14 Âhirü'l-emr eyleyüp şevk-ı likâ sabrın tamâm

Dergeh-i Mevlâya kıldı 'ışk ile  'atf-ı 'inân

15 Rıhlet-i târîhini  Sâkıb du'â-gûyı dimiş

16 Eylesün feyyâz-ı bî-çûn garka-i bahr-ı kerem

Garka-i firdevs-i  zîb oldukça ervâh-ı mehân

17 Haşr idüp zîr-i livâsında Habîb-i Ekremün

Farkına çetr-i şefâ'at eyleye neşr-i emân     C.I, s.267

Nâ'ilî Efendi

TÂRÎH   KIT'ASI

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün   Fe'ilün

1 Sâlik-i râh-ı hakîkat dem-i Sâkıb Dededen

Virür âsâr-ı sefîne dil-i dânâya hurûş

2 Fülk-i  meşhûn-ı ma'ârif eser-i bahr-i kemâl

Tab'-ı erbâb-ı  dili  zevk ile eyler medhûş

3 Bâd-bân-ı himem  ü 'âtıfetin kıldı güşâd

'Azmi  vü  'Ârif-i  Bi'llâh idüp  tab'ına  gûş

4 Cân u  dilden  yem-i 'irfâna olur  müstagrak

Mevlevî seyrin iden  ehl-i dil ü dîde  vü hûş

5 Nâ'ilî söyledi târîhini  ma'nen Sâkıb

Kıldı deryâ-dili  bi't-tab'  sefînem pür-hûş

Sene 1283/1866                                 C.II, s.144

TÂRÎH  KIT'ASI

..........                                    

Mefâ'ilün   Mefâ'ilün   Mefâ'ilün   Mefâ'ilün

1 Olup dil  sîr-i seyr-i enfüs ü  âfâk u nâ-gâhı

Verâ-yı perde-i  gaybe çekince  peyker-i cânı

2 Didi târîhini bir müstemend-i  derd-i hicrânı

Bekâ mülkine çekdi 'askerin  Sultân Dîvânî

                                                           C.I, s.50

Sâkıb Dede                                         

MISRA'-I TÂRİH

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

Âdem Dedemiz raks  iderek  girdi cinâna

Sene 1073                                           C.III, s.50

                           KIT'ALAR

                                       1

Çelebi  Emîr  Âdil-i Kûçek                     

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Gerçi ma'lûm  oldı ba'de'l-fevt ammâ çâre ne

Vakt-i sûr-ı sohbetinde bilmedük kadrin dirîğ

2 Mevt-i 'âlemle meger yeksân bir mâtem imiş

Menzil-i bedr-i vücûd-ı 'âlem olmak zîr-i mîğ 

                         C.I, s.129

                               2

Çelebi  Emîr  Âdil-i Kûçek                        

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün   Fe'ilün

1 Hazret-i 'âlem olup 'âmil-i  emr-i 'allâm

Berk-ı  lâmi'   gibi cân atdı  der-i 'allâme

2 'Âlem-i 'ilm ü 'amelde 'alemü'l-lem' idi

Pîşvâ  oldı yine kâfile-i a'lâma                        C.I, s.129

                               3

Emîr 'Adil

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün    Fe'ilün

1 Hazret-i 'Ârif-i  sırr-ı melekût

Bezm-i  emlâke idüp şedd-i  nitâk

2 Mâtemi bükdi bilin eflâkun

Firkati tâkatımız eyledi tâk            

                                   C.I, s.131

                            4

Çelebi Celâle'd-dîn İbni Pîr-i 'Âdil            

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Pîrâne-ser ol gevher-i yektâ yine başdan

Düşdi heves-i vasl ile 'ummân-ı fenâya

2 Sâhilde koyup ten sadefin 'Âdil-i bî-'adl

Bir dahı dönüp bakmadı bu dâr-ı 'anâya       

                                              C.I, s.138

                          5

Sultân Murâd bin Muhammed              

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Cemâle'd-dîn idüp ihyâ celâlü'l-millet erkânun

Zamân-âsâ zemîni eyledi çün mevlevî-hâne

2 N'ola devrinde olsa münkirân-ı hâl  ser-gerdân

Ki virdi hâlet-i nev-pertevi bu köhne devrâna

3 Cemâle'd-dîn idüp bu şeş-cihâtı rûşen-i  vahdet

Semâ'î  bâ-safâ  virdi letâfet çâr-erkâna

4 'Aceb mi olsa 'âlem  cilve-gâh-ı  sırr-ı Mevlânâ

Ki oldı enfüse  âfâk-ı yekser mevlevî-hâne

5 Cemâle'd-dîn  olup âyîne-i  dünyâya 'aks-efgen

Mahabbet  hâlet-efzâ oldı cân-ı bende vü  câne

6 Zamânıdur olursa ber-taraf gerd-i keder zîrâ

Safâ-bahş-ı sipihr oldı zemîn-i mevlevî-hâne              

                                                       C.I, s.139        

                         8

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Çün nâm-ı şerîfinün ola ma'nîsi yek-dem

Şemşîr-i dü-demdür nefes-i Hazret-i Âdem

2 Bu  kevn ü fesâdun  keder-i  germ  ile  serdi

Her  dem  görinür  medd-i  dem-i  pâkine  tev'em

      C.I, s.140

                        9

Husrev                 

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün    Fâ'ilün

1 Kalbdür gûyende-i bezm-i eser

Parmağıyla oynadur Hakka lebi

2 Esba'îniyle virelden takviyyet

Perde itmişdür ana Hakk kâlebi   

               C.I, s. 147

                      10

Çelebi  Ferruh    

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün    Fâ'ilün

1 Husrev-i  devrân-ı sırr-ı mevlevî

İtdi 'azm-i  taht-gâh-ı ma'nevî

2 Terk idüp sohbet-serâ-yı şeş-deri

Türbe-i ceddinde  oldı münzevî

        C.I, s. 149

                      11

Bostân Çelebi     

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Ferruh Çelebinün ruh-ı pür-tâbını devrân

Pinhân idicek kopdı  ser-i câna kıyâmet

2 Hayfâ ki geçüp menzil-i mihr ü mehe Keyvân

Kaldı kalanun bahşına efsûs u garâmet

        C.I, s. 153

                               12

Kâsım Dede                        

Mef'ûlü   Fâ'ilâtü    Mefâ'îlü    Fâ'ilün

1 'Ârif  Efendi  râfi'-i  kayd-ı vücûd olup

Çekdi livâ-yı hicreti ıtlak mülkine

2 Sâl-i gamîmde münhasif oldı o mâh âh

Virdi  şikest hüzn ile 'uşşâk silkine            

                C.I, s. 174

                               13

...........                                   

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Zülâl-i bast-ı halka merd-i hakdur maksem-i evvel

Gelür dil-teşne-i mukbil  ayağına anun âhir

2 Velî müdbir olup ser-keşte-i  sahrâ-yı hırmânı

İder gitdükçe kendin  ni'met-i 'ayş-ı  hoşa  kâfir

       C.I, s. 141

                               14

Husrev Çelebi     

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Fe'ûlün

1 Kemâl-i dîn ü dünyâyı idüp cem'

Olınca kendüden her  kâmı hâsıl

2 Çekilüp 'ırk-ı  cinsiyyetle  oldı

Cemâle'd-dîn  Celâle'd-dîne vâsıl

   C.I, s.143

                               15

Celâl Çelebi                        

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün    Fâ'ilün

1 Hazret-i  cedd-i  Celâle'd-dînle

Emr-i Hakk itdi  Cemâle'd-dîni cem'

2 Bâtın oldı çeşm-i zâhirde velî

Nakl olundı bezm-i  ervâha o şem'

  C.I, s. 143

                               16

Sâkıb                                   

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Çeşm  ü gûş-ı Yûsuf-ı güm-geşteye  Ya'kûb-vâr

Müjde-i bî-harf  ü savt-ı bûy-ı pîrâhen yeter

2 Dil  k'ola  hem-derd-i  Eyyûb  istemez tedbîr ana

Pây-kûb-ı çeşme  cûş-ı hâlet-i bî-men yeter

      C.I, s. 94-95

                               17

Semâ'î                                 

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Fe'ûlün

1 Lisânü'l-gayb idi yek-ser vücûdı

N'ola bürhân-ı dîn olsa  nişânı

2 Olup feryâd-res nezdîk  ü dûra

Dimişler nâmına  İlyâs-ı  Sânî

        C.I, s. 98

                               18

'Alâ'e'd-dîn  bin  İlyâs                       

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Cilve-gâh-ı  tûtî-i kumrî  vü  bülbül kim ola

Lâne-i zâğ   u  kelâğ  u âşiyân-ı  bûm-ı  şûm

2 Çâresi nâ-çâr hicretdür bu hicrânun hemân

Cennet olsa hem gerekmez  âdeme  ol  merzbûm

     C.I, s. 108

                               19

Kemâl

Mefâ'ilün   Fe'ilâtün   Mefâ'ilün   Fe'ilün

1 Reft ü rûb-ı  ser-i  kûyunda iken müjgânum

Selsebîl itse n'ola çeşm-i sirişk-efgânum

2 İntizâr ile tegâfül  olup ortaya kulun

Bir nigâh-ı kereme kaldı  işim sultânum

     C.I, s.26

                            20

Kemâl                                  

 Mefâ'ilün   Fe'ilâtün   Mefâ'ilün   Fe'ilün

1 Olınca  böyle gerek pîr  ü  pişvâ olan er

Ki  sâyesi ola ser-mâye-i sa'âdet-i ser

3 Günâh-kâra yeter yek-nigâh-ı nâ-gehi kim

İder Kemâl-i keremle kemîneyi  server

        C.I, s.26

                        21

..........                                    

 Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hem-nizâm-ı devlet-i  eflâkdur

Devr-i mülk-i mevlevî bulmaz halel

2 Cân u dil oldukca zîrâ ber-karâr

Gerdiş-i   'ışka dahı gelmez kesel 

           C.I, s.93-94

                        22

..........                                    

 Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

1 Eyleyen âyîne-i münkesire sû-yı  nazar

Çeşm-i zahm ile yine kendin ider zîr ü zeber

2 İnkisârıdur anun cevşen-i   tîr-i enzâr

Gam degül olsa şikeste-dil-i erbâb-ı nazar

        C.I, s.44

                    23

...........                                   

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Sultân-ı Semâ'î kim odur seyf-i  velâyet

Meydân-ı kerâmetde yine saff-şiken oldı

2 Ya'nî  kim idüp sâyesini  mâye-i mâtem

'Uryân  gılâfa  ten ü şîven-figen oldı        

                      C.I, s.50

                            24

...........                                   

 Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

1 Bu tehî hânede ârâm-ı  dil-i zârım yok

Ya'nî bir mahrem-i esrâr olacak yârim yok

2 Çekdiler  raht-ı  karârı ser-i  kûy-ı  yâre

Şimdilük bezm-i fenâda hele gam-hârım yok

     C..I, s.264

                                 25

 .........                                    

 Mef'ûlü  Fâ'ilâtü  Mefâ'îlü   Fâ'ilün

1 'Abdü'l-halîm Efendi idüp müjde-i semâ'

Gitdi semâ'-hâne-i  'adne safâyla

2 Sâl-i nagamda hâlet-i pür-zûr-ı cezbeden

Bî-hûd çekildi  meşhede  şevk-ı likâyla

        C.I, s.183

                               26

Sâkıb                                   

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün    Fâ'ilün

1 Bâğ-ı  dünyânun ser-encâmın idüp derk eyledi

Bustân-ı hulde Sadrü'd-dîn Efendimiz hırâm

2 Sâyesi ser-mâye-i âsâyiş-i hullân idi

Sad-dirîğ oldı  henüz ihvâna hod râhat harâm 

            C.I, s.200

                               27

Sâkıb                                   

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 İtse tûfân-ı havâdis  'âlemi yekser harâb

Zikr-i hayr  ile yine mihmân-serâ ma'mûrdur

2 Merdüm-i çeşm-i kerîm olmaz siyeh-rûz-ı  lahid                      

Şeb-çerâğ-ı  cûddan çün dahmesi  pür-nûrdur

            C.I, s.216

                               28

Dâvud Dede                         

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Süleymân-ı  revânun mûr-ı miskîni  olup Dâvud

Mesâf-ı  dîv-i  nefsünde zırh-pûş-ı tecerrüd ol

2 Bedendür taht-ı keç-bâd-ı hıred Âsaf gönül mihri

Bu esbâb-ı sa'âdetle şeh-i mülk-i teferrüd  ol

             C.III, s.129

                               29

Muzaffer

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Zihî 'izzet ki mısr-ı hüsn-i sûretde ola dâ'im

Kef-i mîzân-ı zâtı cevher-i cân ile mâl-â-mâl

2 Zihî rif'at ki evc-i lutf-ı sîretde sebât üzre

Zamân-ı sebkat-i akrân ola mirkât-ı istikmâl

3 İlâhî bunları çeşm ü çerâğ  it bezm-i ahbâba

Safâ-yı vakt ile oldukca anlar hasretü'l-emsâl

4 Dem-â-dem reh-nümâ-yı hân-kâh-ı vahdet olsunlar

Ki kesret itmeye ihvânımız ser-geşte   vü  pâ-mâl

5 Dil-i âgâhdur ancak  Muzaffer devlet-i bîdâr

Ki cem'  olmaz ferâğ-ı bâl ü zevk  u hâl ü câh u mâl

        C.I, s.63          

                            30

Sâkıb                                   

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün   Fâ'ilün

1 Bir veliyyü'l-ni'met ekrem ki ide

Bende-i güstâhını lutf  ile şâd

2 Pâye-i  rif'at vire pâ-mâl iken

Âsitân-ı hıdmetine istinâd

3 Kadr-i cirminden füzûn ihsân ile

Eyleye kânûn-ı  fazlı üzre yâd

4 Sâyesinde hoş geçüp 'ömri gibi

Rûz  u şeb  kârı ola 'ayş  u güşâd

5 İtmeyüp şâh-ı cihâna ihtiyâc

Kendi dergâhında ide ber-murâd

6 Hıdmet-i şükrin edâ gerçi muhâl

Medd-i  'ömr  olsa ilâ yevmi't-tenâd

7 Bî-sipâs itmez velî  ârâm-ı dil

İhtiyâr elde degül n'etsün fu'âd

      C.I, s.95

                NAZMLAR

                               I

Dervîş Lâlî                          

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Lâlî kulını eyledi ol lü'lü-i ma'nâ

Feyz-i nefes-i himmet ile tûtî-i gûyâ

2 Mir'ât-ı kerâmetdür anun mâh-ı vücûdı

Yokluklar ile olsa n'ola ol şehe lâlâ 

                             C.II, s.18

                              2

Dervîş Ahmed Ânî             

 Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

1 Ân-ı cânânı gören olsa eger sad cânı

Ân-ı nezzâreye eylerdi görümlük anı

2 Gerçi tasvîrine yek-pâre virir hâmesi rûh

N'eyler ayâ gelicek nevbet-i ânî yânı

             C.II, s.20

                           3

Dervîş Ganem     

Mefâ'ilün   Fe'ilâtün   Mefâ'ilün   Fe'ilün

1 Nagam enîs-i  ganemdür bu deşt-i vahşetde

Hücûmı gör ki ecelden şehâ ne gam Ganeme

2 Ganîmet-i dü-cihândur dem ü kademle ana

Fedâ-yı cân u ser itmek senün gibi saneme

    C.II, s.55

                         4

Dervîş Ahmed Nâbî              

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Vezân olup dil-i zâra dem-i meyden hevâ-yı hû

O bîmâra safâ-bahş-ı ebed oldı devâ-yı hû

2 'Aceb mi nağmesi eylerse dest-efşân 'uşşâkı

K'olur her perdesinden rû-nümâ câna nevâ-yı hû

      C.II, s.139

                                   5

Veliyyü'd-dîn Dede            

 Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Çâr-sû-yı bîş ü kemde kalmadı yek-habbe  sûd

Şimdi bâzâr-ı fenâda ma'rifet dellâliyüz

2 Var ise varın virüp yokluk alur bir kârdan

İşte kâlâ işte sevdâ mâ-melek  mellâliyüz

3 Bezme gelsün tayy-ı kîl ü kâl iden ehl-i taleb

Sâkiyâ bir câmla her müşkilün hallâliyüz

   C.III, s.10

                              6

Şâhidî Efendi                      

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Her ki ola şehd-i şuhûd-ı Şâhidîden bî-mezâk

Geh şehîd olsa odur hem-seng-i  meşhedi

2 Hâl  ü  kâli kıl şühûdi şâhid ü meşhûd eger

Olmak istersen şehâdetde şühûdun eşhedi

  C.III, s.18

                               7

'Arzî mehmed Dede            

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

1 Bu hüsn ile çün nâra gire ol büt-i tersâ

Dûzahda olan ehl-i hevâ bî-keder olsun

2 Mâlik olacaksan o güher-pâreye âhir

Ey nâr-ı cehennem sana sad müjdeler olsun

                C..III, s.83

                               8

Adnî Dede                          

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Şu 'âşık kim cemâl-i yâri her yerde şühûd eyler

İki nem-nâk çeşmin gülşen-i  'ışka dürûd eyler

2 Sülûk ü seyr  idenler râst-ı  râh-ı  'âşıkân üzre

Merâma vâsıl olup 'Adniyâ kesb-i sürûd eyler

            C.III, s.136

                               9

..........                                    

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Zikr ü fikr-i mâ-sivâyı terk iden

Hâl ü kâl ü sırr-ı kârı derk iden

2 Hayret ile eyleyüp tayy-ı zamân

Kanda olsa 'ayşını  pû berk iden

3 Kadr ü 'îd olup şeb ü rûzı temâm

Oldurur  def'i  telâş-ı  merk iden

   C.I, s.245

                RÜBÂ'Î

Cemâle'd-dîn                      

Mef'ûlü  Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûl

1 'Ârif Çelebi da'vet-i  âbâ ile âh

Nâ-geh  çekilüp gitdi bekâ mülkine âh

2 Geldükde nizâm-ı  sadefe  ya'nî  halel

Çekdi  güherin  ehl-i  fenâ  silkine  âh

         C.I, s.131

                BEYİTLER

                                    I

Muhibbî                               

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

Peyk ü nâme olıcak behre-ver-i yümn-i eser

Bu Muhibbî  dahı kalmaz ola bî-hüsn-i nazar

              C.I, s.147

                               2

Sâkıb                                   

 Mef'ûlü   Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

Gûş  eyleyicek müjde-i teşrîfini Sâkıb

Didi yirine geldi yine rûh-ı revânım                    

          C.I, s.188

                                3

..........                                    

 Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

Güneş kim şâh-ı şark  u garb  u  pür-nûr-ı  velâyetdür

Ana  âyîne-dârı  bedr-i  dervîşe  kerâmetdür              

                 C.I, s.254

                              4

Dervîş Mehmed  Nâbî   

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

 Nice tâb-âver-i nûr-ı cemâl olsun dil-i  Nâbî

Ki destinde dem-i pür-sûz-ı âhından yanar nâyı

          C.II, s.69

                             5

Dervîş Mehmed   Koyun

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Fe'ûlün

Ayağıyla Koyun kurbana geldi

O ser-bâzı görün meydâna geldi

     C.II, s.85

                           6

'Ubeydu'llâh  Dede            

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

Kûy-ı 'ışk-ı  mevlevî  dîvânesi olmış 'ubeyd

Seng-i  etfâl-i rehi hısn-ı hasînidür anun

     C.III, s.19

                             7

Siyâhî  Mustafâ   Dede   

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

Süveydâyı ziyân itmez Siyâhî germ-i 'ışk olsa

Nedür sûd-ı sepîd-i reng  tab'-ı  serd-i  kâfûra

            C.III, s.219

                              8

Seyyîd Nesîb  Yûsuf  Dede                         

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

Nesîbün derdine tedbîr olurdı cây-gîr lîkin

Ezelden derd-mend-i kalb takdîr eylemiş bî-sin

          C.III, s.226

                              9

'Abdü'l-bâkî Dede             

Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

Salâ  ihvâna berg-i sebzimüzdür mâ-melek  ammâ

Geçilmez hırka-i  pîrân ile insân-ı  kâmilden

             C.III, s.228

                            10

.........                                     

 Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

Sîne-i  cür'etedür rûy-ı hadeng-i gayret

'Âleme bî-edebi  cür'eti eyler 'ibret              

                C.I, s.94

                           11

..........                                    

 Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

Müjde-i teşrîf-i cânân eyleyüp bir birine

Didiler yârân geldi cân-ı 'âlem yirine 

          C.I, s.16

                           12

.........                                     

Mefâ'ilün  Fe'ilâtün   Mefâ'ilün Fe'ilün

Ne devr-i dîgere kuvvet ne sabra tâkat var

Dü-reng devr-i felekde 'aceb felâket var

       C.I, s.27

                         13

..........                                    

Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

Sanmanuz düşdi serinden tâc-ı şâh ey ehl-i  râz

Kûy-ı ser-bâzân-ı Hakkda eyledi ol da niyâz 

               C.I, s.44

                        14

.........                                     

Fe'ilâtün   Fe'ilâtün  Fe'ilâtün  Fe'ilün

Ayağının tozını sürme çeken gözine

Nesne görür gözi kim vâlih  ü hayrân olur

                  C.I, s.54

                         15

Şâhidî  Efendi     

 Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

Şâh-bâz-ı himmetün destünde olsun ber-karâr

Olur elbette hümâ-yı saltanat bir gün şikâr                

               C.III, s.17

                                                               MISRA'LAR

                                   1

Lâ-edrî                 

 Fâ'ilâtün   Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

Bir binâ tâ ki harâb olmaya ma'mûr olmaz

     C.I, s.182

                                  2

Nâbî                                      

 Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

Burunsuz bulmadı bûy-ı vefâ bezme vedâ'  itdi  

          C.III, s.200

                                 3

..........                                    

Mef'ûlü   Mefâ'îlü  Mefâ'îlü   Fe'ûlün

Ayâ ne görür görse bu mel'abede gayrı

        C.I, s.54

                                                                              MESNEVÎ

                                           (Genc-nâme)

Argûn Dede                        

 Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün   Mefâ'îlün

1 Nedür ol künc-i pinhân kim hemîşe kubbesi devvâr

Zemînin eylemiş yek-nokta  üzre dest-i hikmet kâr

2 Hisâr-ı şeş-cihet bârû-yı meydân-ı  tılısmâtı

Kavâlib cünbiş  ü ârâmla rûşen  emârâtı

3 İşârât-ı hurûfı turfe-şekl  ü nâmesi gûyâ

Rumûz-ı pür künûz-ı 'ibret-i dünyâ vü mâ-fîhâ

4 Harâb-âbâd   iden   dehri anun  sevdâ-yı sûdıdur

Viren hayret   'ukûl-i  'âleme  bûd  u  ne-bûdıdur

5 Anun ebhâs-ı fethidür bu bezmün mâ-cerâsı  hep

Ki zikr-i  'ayş olur ümmîd-vâra  nîme-i matlap

6 Der ü dîvârı ma'cûn-ı mevâlîd  ü   'anâsırdur

                                               O zîbâ  san'atı  tavsîfde ta'bîr-i kâsırdur

7 Egerçi rehn-i zîr-i  hâne-i her-kesdür  ol maksad

Reh-i Nîline lîkin seng-i mâ vü mendür ancak sed

8 Derûn-ı  enfüs   ü bîrûn-ı  âfâk  ol şebistânun

Görünmez çeşmine  ammâ  'acebdür gâfil insânun

9 Esîr-i serserî  seyr-i  sürâğı   der-be-der  eyler

Anı kim  cüst  ü  cüda kâm-ı  evvelden güzer eyler

10 İdüp ser-geştelük hursend-i da'vî kendüyi âhir

Olur efsâne  vü efsûs-hân-ı   gâ'ib   ü hâzır

11 Yoğ iken iltifât-ı  gayrden  gayrı ana hüsrân

İder  bilmezlük  ile dîv   ü nefse  bî-sebeb bühtân

12 Füsûn-ı cümle  esbâb-ı güşâdı zîr-i destinde

Velî cûyendesi  bîhûde-gird  eknâf   ü  pestinde

13 Riyâzetle ki şakku'l-arz-ı cisme  olmaya mâlik

Mukarrerdür k'ider ümmîd-i  huşki  'âkıbet  hâlik

14 Buhûr-ı  'anber-i  sarây-ı deryâ-yı  süveydâdur

Fedâsı kebş-i   tenle gâv-ı   nefsi   'ayş   fermâdur

15 Degüldür  kâr-ı  teshîr-i  müyesser  merd-i  hod-bîne

Virilmez devlet-i  bîdâr ehl-i gaflet   ü kîne

16 Gerekdür kendüye bîgâne  vü hem âşinâ  olmak

Gerekse kenz-i  lâ-yefnâya tâlib  dest-res  bulmak

17 Olınca  sîne-i   ehl-i fenâdan ser-zede  şûrı

İder yek-reng   ü  hem-bû  hâr-ı  mâtemle gül sûrı

18 Fakîr-i  kâmrân-ı  haşmet-i câvîd  iderdi ol

Bulunsa  hâtır-ı   vîrân-ı  pîr-i  mey-fürûşa  yol

19 'Azîmet da'vet-i yabendesine  hoş-icâbetdür

Reh-i  fethinde  hıdmet sa'y-i  meşkûr-ı  isâbetdür

20 O kâm-ı hasretü'l-'uşşâka  nâ-kâmı gerek evvel

Ki âhir renc-i sûrî  genc-i   ma'nâya  ola mübdel

21 Müsemmâyı hakîm itmiş tılısmın muhkem-i  esmâ

Yine  miftâhı İsm-i A'zam-ı  Fettâhdur yârâ

22 N'ola  hâne harâb-ı derd-i hicri olsa bû-derdâ

Olur elbette sâhib-beyt-i  'âkil  cümleden idrâ

23 Meger insân-ı kâmildür anun var ise gencûrı

Bulunmaz binde bir yohsa bu kesret içre mesrûrı

24 Cihânı kû-be-kû  kûkû nice  tutmış ise peydâ

Nihânı sû-be-sû hû hû pür itmişdür anı  cânâ

25 Sezâdur mevlevî-veş raks iderse fâ'izi  her dem

Gehî ser ser be-mihr-i dehre olmış hâmil  ü  mahrem

26 Melâmet mihr-bânına kıbâb-ı pür-selâmetdür

Şemâtet-meşreb-i şükrânına şîrîn hikâyetdür

27 Niçün  olmaz o  gencîne metâf-ı hayl-i Kerrûbî

Görince kem-yâb anda hezâr Eyyûb  u  Ya'kûbı

28 Ne gam pür-gerd-i  fakr  u fâka  gösterse  bîrûnından

Ne gam kim olmaya  yek-dem cüdâ bezm-i derûnından

29 Gehî  pîr ü gehî  bernâ  gehî ümmî   gehî dânâ

Olup ol  gevhere meclâ görenler didi âmennâ

30 Belâ-kûrâne rû-pûş-i edîm-i hâk olup  hâ'il

Göze göstermeyüp mânend-i iblîs  oldılar bâtıl

31 Ne bilsün neş'e-yi sahbâ-yı vaslı merdüm-i mehcûr

Nice  âmîziş eyler ser-hoş-ı sıhhat ile rencûr

32 O kim pîşîn ide nakd-ı revânın yok yire isrâf

Ne kâbil devlet-i eşrâf ile  ol  müflisi  işrâf   

33 Bi-hamdi'llâh  harâb-ı 'ışk-ı Mevlânâ  olup Argûn

Güşâd-ı genc keci tenden  oldı  cânumuz  memnûn

34 Serîr-i  ahsenü't-takvîmün olduk Şâh  Cem-câhı

'Aceb mi eylesek ber-bâd-ı  hâlet  bârû bün-gâhı

35 Şikest-i  çarh-ı tedbîrâtla  dehlîz-i sûretde

Olup  âyîne-dâr-ı  şems-i dîn eflâk-ı sîretde

36 Hilâl-i  sîne-çâkin  itdi ya'nî feyz-i nâ-gâhı

Hilâfet bezmine  şem'-i sa'âdet evcinün  mâhı

37 Budur encâm-ı kâr  u hâsıl-ı bâzâr-ı  virânı

Ki sûd-ı bî-ziyân u sermedîdür  'ayş ü 'ümrânı

38 Dirîgâ meyl-i  mâl   iden  niçün  fikr-i  ma'âl itmez

Kimün magz-ı  serin âhir o  câdû  pây-mâl itmez

39 Ne lâzım feth-i  genc-i  mâ-sivâ Allâh yetmez mi

Meger her iş  anun yek-şemme-i fazlıyla bitmez mi

40 İlâhî  ehl-i fakrı mün'im-i kenz-i hafîn eyle

Küdûrât-ı bekâyâdan safî  ibnü's-safîn eyle  

               C.I, s.67-68

                TERCEMELER

                               I

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Sulh idenler cümle-i  ezdâd ile

Sâlih-i  'ayş-ı hoş-dâreyn olur

2 Cenk-cûy-ı  'âlem-i kevn ü fesâd

'Âkıbet müstehlik-i mâ-beyn olur 

C.I, s.68

                               2

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 'Akd-i meclis mümkin olmaz olmasa

'Irk-ı cinsiyyet  meyâna râbıta

2 Hem-reh olsalîkin iki nâ-şinâs

Cezb iderler birbirin bî-vâsıta

         C.I, s.68

                               3

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Mukbil-i şâna gerekdür ihtirâz

Vaz'ı  şîn âmîzden yoksa  zamân

2 Zeyn virmez müdbire ikbâlle

İtse  farzâ husrev-i  mülk-i cihân

   C.I, s.68

                               4

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 'Âkil itmez kimseye ceddiyle kîn

Mihr  ü  pend-i  bâz gûnedür garaz

2 Telh ider  dârûsını  ekser tabîb

Şiddet ü  hiddet-nümâ olsa maraz

   C.I, s.68

                               5

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Merd-i  'ibret-gîr  ü hikmet-bîn olan

Nefs-i yed-kûyın melâmet  eylesün

2 Terk-i levm-i mübtelâ-yı  'aybla

Şükr-i  in'âm-ı  selâmet  eylesün

   C.I, s.68

                               6

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Olma hasb-i hâl-cûyı kimsenün

Gûş-dâr-ı cânib-i nutk ol hemân

2 Tercemân-ı  lehce zîrâ mehçenün

Râzını  eyler sühan fehme  'ayân

    C.I, s.68-69

                               7

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Gâfilün gelse elinden nef' ü zarr

Def' idüp evvel belâ-yı gafleti

2 Celb iderdi intibâhı  sâniyâ

Kalbine görmezdi  lâ'ik  kasveti

     C.I, s.69

                               8

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Gayrı itmezdi tefahhuş  mübtedî

Müntehî-veş nefsin iz'ân eylese

2 Kendiden olmazdı gâfil yek-nefes

Men 'aref remzine  im'ân eylese

    C.I, s.69

                               9

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Her ki hissi perdeye dil-bestedür

Derd-i hasretle dem-â-dem  hastedür

2 Bî-ta'allukdur bu bezmün ser-hoşı

Kim humâr-ı  'ayş-ı hoşdan restedür               

             C.I, s.69

                               10

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Çârmîh eyler hased mağlûbını

İntikâma ihtiyâc itmez seni

2 'İbret  ü efsâne-i 'âlem  ider

'İbret-i levm  ü hücûm-ı halk anı 

   C.I, s.69

                               11

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Çeşm-i dilde kim ola za'f-ı şühûd

Rûşen olmaz şem'-i mihr ü mâhla

2 Ülfet  itmez nûrla huffâş-vâr

N'eylesün  "necmü'l-hüdâ"  güm-râhla 

       C.I, s.69

                               12

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Yek-nigâh-ı  rûy-ı dil-cûy-ı sebeb

'Âkili eyler giriftâr-ı te'âb

2 Vay eger tekrâr iderse kim olur

Çeşm-i cânı gâfil-i esrâr-ı Rabb

    C.I, s.69

                               13

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hoşca  düstûrü'l-'ameldür mün'ime Nükte-i

2 Şekve-rîz olsa gedâ-yı bî-nevâ Gûş iden dir                                          

              C.I, s.69

                               14

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Mün'im  oldur kim ola in'âm işi

Yohsa bî-ma'nî olur her cünbüşi

3 Fakr-ı  bî-sabra düşüp âhır ider

Dest-i âhardan niyâz-ı bahşişi   

      C.I, s.69-70

                               15

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Olmasa destünde cüz'-i ihtiyâr

İmtihân itmezdi dünyâda hakîm

2 Belki 'ukbâda olurdı bî-sebeb

Mâ-cerâ-yı haşr u  mîzân  u cahîm

     C.I, s.70

                               16

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Vâsık-ı tevfîk-i  Hakdur bezr-ger

Kim ider dest  ile tohmın zîr-i hâk

2 Harman olsa dâne-i çendi  n'ola

Böyledür bahsâyiş-i  mennân-ı pâk      

          C.I, s.70

                               17

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Zahm-ı gadre merhem-i  'özri  urup

Bir dem evvel eyle  cebr-i inkisâr

2 Gâfil olma tîr-i medd-i âhdan

Kim anı def' itmez illâ  i'tizâr  

       C.I, s.70

                               18

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

  1 Mümtezicdür cilve-i hicr  ü şühûd

Olmadığçün 'ışka dil âyîne-dâr

2 Yohsa nefs   ü tâb-ı sarfı  anlarun

 Enfüs-âbâdı iderdi târ   u mâr   

      C.I, s.70

                                 19

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hisse-mend-i  kıssa-i gayr olmayan

Bâ'is-i  'ibret  olur  ahlâfına

2 Câdde-i  hayr  u şer âhır deyr  ü zûd

Pey-rev-i îsâl ider eslâfına    

           C.I, s.70

                               20

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Dil zebâna çünki rüchân  üzredür

Zikr ü fikrün rütbesi  olur bedîd

2 Za'fına  kuvvet virür hâlün makâl

Ehl-i hâl itse n'ola fikr-i medîd 

      C.I, s.71

                               21

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Rûy-ı dil 'âlem-nümâ  âyînedür

Jeng-i  âb  u gilden olsa pâk  ü sâf

2 Lîkin  olsa sâde-rûy-ı  nakş-ı gayr

Cilve-gâh-ı 'ayn olur bî-şiyn   ü kâf     

             C.I, s.71

                               22

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Olmasaydı hûb  u zişt  ü bîş ü kem

Birbirine 'aks-endâz-ı şühûd

2 'Arz-ı  dîdâr  itmez idi  âdeme

Şeş-sûy-ı  'âlemden esrâr-ı vücûd

      C.I, s.71

                             23

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Ol ki nefs-i nâtıka bî-gışş olur

Her dem-i pâki olur intâk-ı Hakk

2 Lehce-i pendi olup tîğ-ı dü-dem

Bîd-reng eyler dil-i sengîni şakk

       C.I, s.71

                                   24

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Olmayınca gül-şeker şekker-şekîb

'Ayn-ı ni'met kâf-ı nikmet-senc olur

2 Lîkin oldukda hoş-âmiz ol duyar

Zehr-i mâr-ı renc ü şehd-i genc olur                  

          C.I, s.71

                               25

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Perde-i nefs olmayınca ber-tarâf

Âşikâr  olmaz cemâl-i men  'aref

2 Kim dimiş

Mâh-ı evc-i lev-keşef  Şâh-ı Necef 

   C.I, s.71-72

                               26

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Nokta-i hâlidür ancak sâ'ire

Gerçi seyri  mümkin olur dâ'ire

2 Mâ-melek nokta olınca kim bakar

Ân-ı gayr-ı münkasemde sâ'ire 

     C.I, s.72

                              27

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Reh-rev-i nîkân olan sâhib-hulûs

Reh-bere nâ-gâh olur âhır duçâr

2 Üft ü hîzin itmez elbette hebâ

Ehl-i sıdkun hazret-i Perverdigâr

  C.I, s.72

                         28

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Sâlik-i bî-hem-rehe fikr-i nişest

Zûr idüp gitdükce 'azmi süst olur

2 Gayret-i akrân-ı menzil-rân ile

Nefs-i kâhil pây-tîz  ü  çüst olur

     C.I, s.72

                           29

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Müşkil-i hecde hezâr-ı 'âleme

Sîne-i meşrûhadur hall-i mübîn

2 Nüsha-i tavzîh-i âfâka dahı

Enfüs-i âdem durur metn-i metîn

    C.I, s.72

                               30

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Dil ki ser-mest-i şarâb-ı hûş ola

Hâsılı  bâzîçe-i  efkâr  olur

2 Safvet-i hayretde  'ışk ile ve  lîk

Dîde-veş âyîne-i  dîdâr olur                

              C.I, s.73

                               31

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hoş-nişîn-i tekye-i nevbet-gede

Çile çekmez râhat-ı vahdetdür

2 Pâyine hem-pây olmaz beste-ser

Kim ser-â-pâ  mihnet-i kesretdedür      

           C.I, s.73

                               32

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Hâside besdür gam-ı bî-hûdesi

İntikâma ihtiyâc  itmez seni

2 Hiç safâ-yı vaktüne  virme keder

Derd-i hûy-ı  bed-helâk eyler anı

    C.I, s.73

                               33

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Kadr-i yâre gadrle iden cefâ

Mübtelâ-yı sohbet-i ağyâr olur

2 Hem-dem ü gam-hâra lâzımdur vefâ

Sek dahı eylerse ber-hûrdâr olur

   C.I, s.73

                               34

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Nisbet-i  Mevlâ yeter 'abde şeref

N'eylesün  mısr-ı sevâda 'izzeti

2 Şöhret-i şânı olınca Mevlevî

İstemez andan ziyâde rif'ati           

         C.I, s.73

                35

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Meyl-i dil oldukça beyne'l-asbe'în

Müjde  ey meyl-âver-i semt-i sedâd

2 Mîl-i meyl-i dil olup Kıble-nümâ

Rûşen eyler çeşmini Nîl-i murâd

   C.I, s.74

                               36

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Müddetü'l-'ömr itseler tayy-ı mekân

Her ser-i kâma idüp bî-hadd niyâz

2 Vâsıl-ı huld-i hakîkat olamaz

İtmeyenler terk-i hestî-i mecâz 

     C.I, s.74

                               37

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Kâmile gelmez gider nakz-i kelâl

Dâ'imâ cûş-ı bahâr-ı şevkdur

2 Cilve-gâh-ı 'ışk-ı  Hakk  görmez melâl

Dem-be-dem tâze safâ vü zevkdur

   C.I, s.74

                               38

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Nisbet-i ahkâm olınca gâlibe

Lâ-cerem mağlûb olur bî-i'tibâr

2 Kanda kaldı fânî vü bâkî  k'ola

Fâ'il  ü kâbil gibi enbâz-kâr              

              C.I, s.74

                            39

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Dürre-i beyzâ temevvüc eyleyüp

Oldı a'râz-ı havâdis âşikâr

2 Cevher-i zâta olınca rûy-pûş

İtdiler  i'râz-ı a'râz ehl-i  kâr         

                C.I, s.74

                               40

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Tohm-ı kişt-i âdemidür niyyeti

Mâye-i neşv ü nemâdur himmeti

2 Anlar olsa hâlis ü 'âlî bulur

Evvel  ü âhirde  'izz  ü rif'ati           

                 C.I, s.75

                               41

Fâ'ilâtün  Fâ'ilâtün  Fâ'ilün

1 Kâbil-i irşâd olup makbûl-i Hakk

Hükmin icrâ eyler âhır mâ-sebak

2 Yohsa bî-behre kalup 'irfândan

Alamaz 'ilm-i  ledünnîden  sebak

   C.I, s.75