[MADER-İ BÜTHA BÜT-İ NEFS-İ ŞÜMAST] / [ZANKİ İN BÜTMAR Ü AN BÜT EJDEHAST]

Bütün putların anası içinizdeki nefis putudur. / Çünkü put yılansa nefis ejderhadır

 

İnsanın iç benliğinde, bütün tat ve lezzetlerin, bütün haz ve şehvetlerin algılama merkezi sayılabilecek bir güç vardır. Buna nefis denir. Nefis iç benlikten davranışları yöneten ve yönlendiren güçtür. Bu güç bedensel hayatın devam etmesi için gereklidir. Çünkü bedenin varlığının devam edebilmesi için gerekli olan şartlar, besinler, gıdalar, onlara ulaşmak için gerekli olan temel dürtüler ve benzeri diğer gereklilikler bu merkezden yönetilmektedir.

Ancak bu güç denetlenmek, kontrol altında tutulmak, terbiye edilmek zorundadır. Aksi takdirde bağımsız, başıboş kalır. Onu bağımsız ve başıboş bırakmak, karar ve tercihleri ona bırakmak olacaktır. Oysa tercihlerin akıl, gönül, kâlp, ruh gibi doğru ve yanlışı seçebilecek güçler tarafından yapılması lazımdır. İşte bu nefis, öylesine tehlikeli bir düşmandır ki kötülüklerin hemen hepsi onun denetimsiz başıboş bırakılmasından, onun emri altına girmekten kaynaklanır.

Allah"a ortak koşmak üzere edinilmiş putlar bile kötülükte nefis ile boy ölçüşemez. Putlar, maddi varlıklardır. Görünür. Zararları açıktır. Zararı açık olanın tehlikesinden korunmak, tedbir almak kolaydır. Ama görünmeyenden, tehlikesi ilk bakışta anlaşılmayandan korunmak zordur.

İnsanın nefsi böyle görünmeyen, ilk bakışta fark edilmeyen bir tehlikedir. Nefisler, görünmezler. İnsanın dışında değil içindededir. Her insan asıl düşmanını içinde taşımaktadır. Kendi kötülüklerinin kaynağı yine kendisidir. Çünkü putlar yılan ise, nefis ejderhadır.

[AHEN Ü SENGEST NEFS-Ü BÜT ŞERAR] / [AN ŞERAR EZ AB MİGİRED KARAR]

Nefis çakmak taşı ve demir, put kıvılcımdır / Kıvılcımlar suyun içinde beklemektedir.

Put gerçekten çok büyük bir zulüm, affedilmez bir günah, yoldan çıkma ve sapkınlığın son derecesidir. Put, Allah"ın tekliğine, birliğine, eşsizliğine, benzersizliğine, ebedi ve ezeli, varlığının sebebi yine kendisi oluşuna karşı çıkıştır. Bütün bunlara rağmen, nihayetinde büyük yangınlara, cehennem ateşine yol açan bir kıvılcımdan ibarettir. Diğer bütün günahlar gibi en büyük yangına, cehennem ateşine yol açan bir kıvılcımdır.

Bütün günah kıvılcımları gibi put kıvılcımın da kaynağı, o kıvılcımı ortaya çıkaran çakmak taşı gibi olan nefistir. Nefis çakmak taşı ve demir gibi durmadan kıvılcımlar üretir. Ondan ortaya çıkmış günah kıvılcımları ile insan yangın yerine düşer. İşte bu yüzden sonuçlara değil asıl nedenlere dikkatini yoğunlaştır. Asıl mücadele etmen gereken kötülük, kıvılcımlar değil, onu meydana çıkaran kaynak, yani çakmak taşı ve demir yani nefsindir.

Kıvılcımları sakinleştirecek olan şey sudur. Tatlı bir su hükmünde olan ibadetlerin, güzel davranışların, günah kıvılcımlarını yok eden su gibidir.

[SENG Ü AHEN ZAB KEY SAKİN ŞEVED] / [ADEMİ BA İN DÜ KEY EYMEN BÜVED]

Çakmak taşı suyun içinde kıvılcım çıkarma özelliğini kaybeder mi? / İnsan içinde barındırdığı bu kötülük kaynağından güvende olabilir mi?

Çakmak taşı ve demir yüzlerce sene suyun içinde kalsa da, sudan çıkarılıp, kurutulup birbirine çarpıldığı anda kıvılcım çıkarmaya başlayacaktır. İbadetlerin okyanusunda bu çakmak taşı ve demiri saklamalısın. Suyun içinde kaldığı müddetçe kıvılcım çıkaramayacaktır. Ama tehlikesinden asla emin olamazsın. Çünkü kıvılcım çıkarma özelliğini hiçbir zaman kaybetmeyecek bir tehlikeyle iç içe yaşamaktasın. Bunu asla unutmamalı, onu sudan kesinlikle çıkarmamalısın. İbadetlerine birkaç saatlik ara bile versen, çakmak taşı derhal çakmaya, kıvılcımlar çıkarmaya başlayacaktır. Bu tehlikeden emin olarak yaşaman mümkün değildir.

[SENG Ü AHEN DER DERUN DAREND NAR] / [AB RA BER NAR-I ŞAN NEBVED GÜZAR]

Taş ve demir içlerinde ateşi saklamaktadır / Suyun üzerlerinden geçmesiyle ateş sönmeyecektir.

Nefis işte böyle bir özelliğe sahiptir. Kim ne yaparsa yapsın, onun kötülükleri emreden özelliğini yok edemez. Çakmak taşı ve demirin içinde gizli bekleyen ateş gibi, nefislerin içinde de kötülükleri emreden özellikleri sürekli saklı durmaktadır. Fırsatını bulduğu anda sinsi bir düşman gibi yaklaşır, hiç beklenmedik bir tarzda saldırır. Ona uygun ortamı hazırladığın anda çakacak, kıvılcımıyla seni bir yangının içine atacaktır. Suyunu kesme, sudan çıkarma, ibadetlerine ara verme. Denetim altında tutmanın tek çaresi budur. Asıl tehlike onun ne kadar tehlikeli olduğunu unutmandır.

[AB-I CU NAR-I BURUNİ RA KÜŞED] / [DER DERUN-İ SENG Ü AHEN KEY REVED]

Nehir suyu görünen ateşi söndürür / Ama taşın ve demirin içinde saklı olan ateşe ne yapabilir?

M. Sait Karaçorlu