İRAN"DA MEVLÂNÂ VE ESERLERİ ÜZERİNE YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR

Özet: Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve eserleri üzerine dünya genelinde yapılmış olan çalışmaların çokluğu göz önünde bulundurulduğunda bunların bibliyografik olarak tanıtılmasının bir gereklilik olduğu ve Mevlânâ üzerinde çalışmak isteyen araştırmacılara büyük bir kolaylık sağlayacağı bir gerçektir. Bu çalışmada, İran"da Mevlânâ ve onun eserleri üzerine yapılan Farsça çalışmalar üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Konunun çok kapsamlı olması nedeniyle söz konusu bu çalışmada Mevlânâ"nın birçok yayınevi tarafından defalarca basılmış olan kendi eserleri ve bunlarla ilgili makaleler değerlendirilmeyecek, sadece onun eserleri, yaşamı ve fikirleri üzerine kaleme alınmış olan eserler ve tezler değerlendirilecektir. Mevlânâ"nın eserleri üzerine yapılan çalışmalar ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulacak, en sonunda da Mevlânâ ile ilgili İran"da yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleri zikredilecektir.

Anahtar Kelimeler: Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Mevlevî, Mesnevî, Dîvân-i Kebîr, İran"da Mevlânâ, Farsça"da Mevlânâ çalışmaları.

“Studies on Mavlana and His Books in Iran”

Summarry: It is necessity to introduce the Mewlana Jalaluddîn Rûmî bibliographically because of majority of his work. And it provides facility in working for new researchers who wants to study on Mewlana. Due to a lot of comprehensive Works on Mewlana in this study the Mewlana Works, his life, his opinions and papers, Works dealing with will be evaluated. Works, studies on Mewlana will be determined differently. At the end, masters and PHD hesises on this subject will be discussed.

Keywords: Mawlana Jalal al-Din Rûmî, Mawlawi, the Mathnawi, Mawlawi in Iran, Mawlawi studies in the Persian.

GİRİŞ

VII/XIII. Yüzyılda yaşamış olan Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, tasavvuf, edebiyat ve tarih alanında her zaman başta gelen önemli şahsiyetlerden biri olmuştur. Eserlerinde ele aldığı kendine özgü yorum ve anlayış tarzı sadece yaşamış olduğu Anadolu topraklarında değil, özelde İslam toplumlarında genelde ise bütün dünyada kendinden her zaman söz edilir bir kişilik oluşturmuştur. Mevlânâ"nın bütün dünyaya mal olmuş bir ilim ve irfan insanı olduğu söylenirse abartılı olmaz. Zira o, hem yaşantısıyla hem de İslam kültür ve düşünce alanına yerleştirmiş olduğu şiir, musiki, sema vb. kavramlarla insanlara çok geniş bir yelpaze sunmuş, bu yönüyle de tüm insanlığa seslenen bir kişiliği vardır. Mevlânâ"nın gözünde insan, ne olursa olsun değerli bir varlıktır. Bu nedenle de tüm insanlık tarafından kabul edilmiş, düşünceleri paylaşılmış ve haklı olarak evrensel bir üne sahip olmuştur. Bu ünü gün geçtikçe de ziyadeleşen, dünyanın ender rastlanır şahsiyetleri arasında yerini her zaman almıştır. Onunla ilgili yapılan kongre, sempozyum, araştırma, tartışma ve bilimsel çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır.

Mevlânâ"nın gerek eserlerinde gerekse yaşadığı dönemde kullanılan dil Farsça"dır. Eserlerinin Farsça olması, onu daha çok bu dili konuşanlar arasında ilgi konusu ettiği bir gerçektir. Mevlânâ ve eserleri üzerine bütün dünyada hem akademik hem de genel anlamda çalışmalar yapılmış, herkesin ilgisini çekmiştir. Günümüz dünyasında eserlerinin çevrilmediği bir dil, sesinin yankılanmadığı bir coğrafya yok gibidir. Geçtiğimiz yıllarda Amerika"da yapılan bir araştırmaya göre, söz konusu bu ülkede baskısı en fazla yapılmış olan eser, Mevlânâ"nın Mesnevî-yi Manevi"sidir. Ülkemizde de Mevlânâ ile ilgili çok değerli çalışmalar yapılmış olup hala da yapılmaya devam edilmektedir. Özellikle son yıllarda Mevlânâ"nın ülkemizde hakkettiği değeri bulduğunu gösteren akademik faaliyetlerin yapılıyor olması Mevlânâ muhiblerini ayrıca sevindirdiği bir gerçektir.

Yukarıda da zikredildiği üzere Mevlânâ"nın konuştuğu dilin ve eserlerinin Farsça olması, araştarmacıları onun üzerinde daha çok bu dilde eserler kaleme almaya sevketmiştir. Mevlânâ"nın başta Mesnevî"si olmak üzere tüm eserleri defalarca basılmış, edisyon kritiği yapılmış ve çeşitli kişi ve yayınevleri tarafından defalarca basılıp yayınlanmıştır. Hatta öyle ki İran"da yayın hayatını sürdüren tüm yayınevlerinin baş kitabı adeta Mevlânâ"nın Mesnevî-yi Manevi"si olmuştur. Her yayınevinin muhakkak Mevlânâ ile ilgili bir eseri vardır. Eserlerinin dışında onun düşünce ve şiir üslubu üzerine de bir çok bilimsel, akademik ve popüler eser, makale, bildiri, seminer vb. çalışmalar yapılmıştır. Ülkenin ileri gelen birçok ilim adamı da bu konu üzerinde durmuş, önemli eserler vücuda getirmiştir. Mevlânâ ve eserleri üzerine bilimsel ve akademik anlamda çalışmalar üretmiş önde gelenler arasında Bedi"uzaaman Firuzanfer, Abdulhuseyn Zerrînkûb, Cafer Şehîdî, Kerîm Zamani, Takî Purnâmdâriyân gibi kişileri saymak mümkündür.

Başlangıçta İran"da Mevlânâ ve eserleriyle ilgili bütün çalışmaların değerlendirilmesi düşünülmüştü. Ancak gerek konunun çok geniş olması gerekse bu sempozyumda yer alacak çalışmaların belirli sayfalarla sınırlandırılması, bu çalışmanın da haklı olarak sınırlı olması zorunluluğunu getirdi. Bu nedenle Mevlânâ"nın kendi eserleri değerlendirmeden çıkarıldı. Bunun dışında Mevlânâ ve eserleri üzerine yapılmış olan makaleler, bildiriler, sempozyumlar ve eserlerinden özetler de bu çalışmanın dışında bırakıldı. Ayrıca Mevlânâ"nın birçok edip, şair ve arif üzerinde etkili olduğu gerçeğinden yola çıkılarak yapılmış olan karşılaştırmalı çalışmalar da önemli olanların dışında değerlendirmeye alınmadı. Yine Mevlânâ, İran"ın ve Fars Edebîyatı tarihinin önde gelen şahsiyetlerinden biri olması nedeniyle bu alanla ilgili kaleme alınan birçok tarih ve Edebîyat tarihi eserlerinde Mevlânâ"nın ayrı bir yeri vardır ve haklı olarak bu eserlerde kendisine geniş bir yer verilmiştir. Çalışmamızın sınırını aşacağı düşüncesiyle bu tür eserlere de yer verilmemiştir. Ayrıca bu konuyla ilgili olarak batıda yapılmış olan bir çok çalışmanın da Farsça"ya tercüme edildiğini görmek mümkündür. Bunların da çokluğunu göz önünde bulundurarak önemli olanlardan bazılarının zikredilmesinin dışında bu çalışmada değerlendirme dışı bırakma zorunluluğu hissedilmiştir. Yine Hindistan, Pakistan ve Afganistan gibi ülkelerde çoğunluğu Farsça olan birçok eserin de ismini burada zikretmedik. Zira bunlar da ayrı bir çalışmanın konusu olacak yeterliliktedir. Tespit Edebîldiğimiz çalışmaların elbette genel bir tanıtımını da yapmak mümkündü ve bunu arzu etmiştik. Ancak çalışmanın sınırını aşacağı düşüncesiyle bunu bir başka zamana bırakmak gereğini duyduk ve sadece eserlerin isim indeksini vermekle yetindik.

Elbette İran"da Mevlânâ ve eserleri üzerine yapılmış olan bütün çalışmaların tanıtılması bir kitabın da boyutunu aşacak bir yeterliliktedir. Elde Edebîldiğimiz kaynaklar ve verilerden bunu çok rahat bir şekilde tespit Edebîldik. Bu çalışmada sadece Mevlânâ ve onun eserleri üzerine yapılan çalışmalar, şerhler ve tezler konu edilmiş olup yukarıda bu çalışmada yer almayacağı ifade edilen diğer eserlerin bir başka çalışmanın konusu olduğunu ifade etmek isteriz.

Bu çalışmada, kitaplar başlığı altındaki bölümde Mevlânâ"nın eserleri esas alınarak yapılmış olan çalışmaların eser adları alfabetik ve italik olarak yazılmış, ilk önce eserler üserine yapılmış olan çalışmalar verilmiş, daha sonra da Mevlânâ üzerine yapılmış olan çalışmalar, en sonunda da Mevlânâ ve eserleri üzerine yapılmış olan yüksek lisans ve doktora tezleri sırayla verilmiştir. Kitaplar bölümünde, yazar adı, eser adı, şayet var ise yayınevi, yer ve tarih belirtilmiştir. Tezler bölümünde ise tezi hazırlayan, tezin adı, hangi üniversite ve fakülteye bağlı olarak hazırladığı, kimin danışmanlığında sürdürüldüğü, hazırlandığı yıl ve yerin isimleri sırasıyla belirtilmiştir.

Ülkemizde Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve onun eserleri üzerine bilimsel ve akademik çalışma yapmak isteyen araştırmacılarımıza bir yarar sağlaması amacıyla hazırlanmış olan bu çalışma, araştırmacılarımıza bir yarar sağlarsa çalışmamızın amacına ulaşmış olacağı kanaatindeyiz. Bu çalışmanın amacına ulaşmasını dileyerek eserlerin bibliyografik listesine geçebiliriz.

A) KİTAPLAR

1) Mesnevî

Abdullahmiyân, Esadullah, Şerh-i İcmâli-i Mesnevî-i Ma"nevî, Reşt, 1381hş./2002.
Ahmed-i İktidârî, Bişnev ez-Ney: Kıssahâ-yi Mesnevî-i Ma"nevî, I-V, Tahran: Dunyâ-yi Kitâb, 1367-1369hş./1988-89; I.c.: Nida-yi Ney; II. c.: Neva-yi Ney; III. c.: Niyaz-i Ney)
Alevî, Abdurrızâ, Ferheng-i Mesnevî: Tavzîh ve Ma'ni-i Lugat be-Kar Refte der-Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran: İntişârât-i Mâ, 1375hş.
Alî Ekber-i Basîrî, Dâstânhâ-yi Mesnevî, Şîrâz: Kitâbfurûşî-i Muhammedî, 1343hş.
Âmulî, Yusuf İbrâhîm, Aftâb-i "İrfân: Rahnumâ-yi Mevzu'î-i Mesnevî-i Mevlânâ, I-III, 1. Baskı, Âmul, 1377/1998-99; Tahran, 1377-1378hş.
Âzâd, Peymân, Kible-i Cân: Karbord-i Mesnevî-i Mevlevî der-Şinaht-i Dermân, Tahran: Neşr-i Elburz, 1378hş.
Beşerdust, Muctebâ, Sevdâ-yi Hakîkat, Tahran, 1381hş./2002.
Bihzâd, Behrâm, Risâle-i Munhel-i Sipehsâlâr: Nusha-i Gomşode-i Mesnevî, y.y., Mu'essese-i Hademât-i Ferhengî-i Resâ, t.y.
Burhânî, Mehdî, Telhend: Tanz der-Dâstânhâ-yi Mesnevî-i Mevlevî, Tahran: Kandu, 1372hş.; Yeni Baskı, 1373hş./1994.
Burhanî, Muhammed, der-Mekteb-i Mevlânâ, I-II, Tahran, 1380hş./2001.
Burhânî, Muhammed, Peyâm-i Mevlânâ, Tahran, 1380hş./2001.
Ca'fer, Muhammed Takî, 'İşk der-Mesnevî, Gird Averende: Muhammed Rızâ Cevâdî, Tahran: Keramet, 13 78hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, "Akl der-Mesnevî, Gird Averende: Muhammed Rızâ Cevâdî, Tahran: Keramet, 13 78hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, Ez-Deryâ be-Deryâ: Keşfu'l-Ebyât-i Mesnevî, I-IV; Tahran: Vezâret-i İrşâd-i İslâmî, 1364-1365hş./19851986.
Ca"ferî, Muhammed Takî, İslâhiyye-i İştibâhât-i Çâpî ve Ba'zî ez-Cumelât-i Tefsîr ve Nakd ve Tahlîl-i Mesnevî, Tahran: İslâmî, 1367hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, Tefsîr ve Nakd ve Tahlîl-i Mesnevî-i Celâleddîn Muhammed-i Belhî, I-XV, Tahran, Şirket-i Sihami-i İntişar, 1348-13S4hş.; Tahran: İslâmî; 5. Baskı, 13 62-13 70hş.; Yeni Baskı, 13 77hş.; 13 78hş.
Cemal-zâde, Muhammed Alî, Bâng-i Nây: Dâstânhâ-yi Mesnevî-i Mevlevî, ba-Mukaddime-i Bedi"uzzamân Furuzânfer, Tahran: Rad, 1337hş./1958; 1377hş.; 1378hş.; 1379hş.; Tahran: Encumen-i Kitâb, Târîh-i Mukaddime 1337hş.
Çetrûdî, Mehduht Purhalikî, Ferheng-i Kıssahâ-yi Peyâmberân: Tecellî-i Şa'irane-i İşârât-i Dâstânî der-Mesnevî, Meşhed: Astân-i Kuds-i Razavî 1371hş./1992; Astân-i Kuds-i Razavî, Mu'essese-i Çap ve İntişârât, 1374hş.; 2. Baskı, 1374hş.
Dâmâdî, Muhammed, Şerh-i 'İşk ve "Aşikî Hem 'İşk Goft (Nakd ve Tahlîl ve Tefsîr-i Mesnevî-i Ma"nevî), Tahran: Neşr-i Ruzgar, 1378hş.; Neşr-i Dana, 1379hş./2000.
Dâniş, Menuçihr, Defter-i Heftom-i Mesnevî, Tahran, 1380hş./2001.
Dergâhî, Mahmûd, Âyât-i Mesnevî, Tahran: Emîr-i Kebîr, 1370hş./1991; 2. Baskı, Tahran, 1377hş.
Dervîş, Mahmûd, Havâşî-i Mesnevî, Tahran: Câvidân, 1342hş.
Efrâsiyâbpur, Alî Ekber, Goftegu ba-Mevlânâ, Tahran, 1381hş./2002.
Elmâsiyân, Huseyn, Puşiş-i 'İşk der-Ney-nâme-i Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Tahran: Huten, 1378hş.
Erdebilî, Muhsin "İmâd, Şerh-i Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran: Rovzene, t.y.
Esedullah-i Mubeşşirî, Çeng-i Mesnevî, Tahran: Çap-i Taban, 1346hş./1967; Tahran, 1362hş./1983.
Esedullah-i Mubeşşirî, Çeng-i Mesnevî: Muntehâbâti ez-Şeş Defter-i Mesnevî, Tahran, 1346hş.; Tahran: Ata'i, 1362hş.
Fakih, Nizâmuddîn, 'İlm der-Dîvân-i Mesnevî, Şîrâz: Nevid-i Şîrâz, 1371hş.
Fazilzâde Bedi', Keşfu'l-Ebyât-i Mesnevî, Tahran, 1320hş.
Fekur-i Safâ, Muhammed, Nokta-i "Atf: Bera'atu'l-İstihlal: Şerh-i Manzûm-i Cild-i Evvel ve Şeşom-i Mesnevî-i Mevlevî, Tahran, 1377hş.
Fellâhî, Keyumers, İrtibât-i Gayr-i Kelâmî der-Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran, 1381hş./2002.
Feridenî, Âzâde Musevî, Fihristhâ-yi Heştgâne-i Şerh-i Mesnevî-i Ma"nevî-i Mevlevî (Şerh-i Mesnevî-i Reynold Nicholson), Mutercim: Hasan-i Lâhûtî, Tahran: Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1378hş.
Firdevsî, Hamîd Rızâ, Mekânizm-i Reâlizm-i Câdu'i der-Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Tahran: Neşr-i Merendiz, 1378hş./2000.
Furûzânfer, Bedi"uzzamân, Ehâdîs ve Kasas-i Mesnevî, Tekrar düzenleyen Huseyn-i Dâvûdî, Tahran, 1381 hş.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Ehâdîs-i Mesnevî, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1334hş./1955; 1348hş./1969; Emîr-i Kebîr, 1347hş.; 2. Baskı, 1347hş.; 3. Baskı, 1361hş.; 4. Baskı, 1366hş.; 5. Baskı, 1370hş.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Me'ahiz-i Kısas ve Temsîlat-i Mesnevî, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1333hş./19S4; 2. Baskı, Tahran: Emîr-i Kebîr, 1347hş.; 3. Baskı, 1362hş.; 4. Baskı, 1370hş./1991.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Şerh-i Mesnevî-i Şerîf, I-II, Tahran: Zevvar, 1346hş. (Muştemil ber-Şerh-i Ebyât-i 1-3012); 1380hş. (10.Baskı), Şerh-i Mesnevî, Seyyid Ca'fer-i Şehîdî, III-VIII, Tahran, 1380hş.
Furûzânfer, Bedi"uzzamân, Şerh-i Mesnevî-yi Şerîf, I-II, Tahran, 1380ş. (10. baskı), Şerh-i Mesnevî, Seyyid Ca"fer-i Şâhîdî, III-VIII, Tahran, 1380ş.
Gencî, Mahmûd, İbâdet-nâme: Ber-Guzîdei ez-Mesnevî-i Mevlevî, Tahran, 1372hş.; İsfehan: Aşina, 13 78hş.
Gevherîn, Seyyid Sâdik, Ferheng-i Lugât ve Ta"bîrât-i Mesnevî, I-IX, Tahran.
Gölpınarlı, Abdulbaki, Terceme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf, I-VI, Farsça trc. ve Tavzîhat: Tevfîk-i Subhânî, Tahran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1371hş.; 2. Baskı, 1374hş.
Hâcûyî, Muhammed, Tecellî-i Velâyet ez-Dâstân-i Zen-i Cuhâ ve Kâzî der-Mesnevî-i Mevlânâ, Tahran: Mevla, 1368hş./1989.
Hâlî, Muhsin, İşârât-i Velovî der-Şerh-i Eş"âr ve Metâlib-i Muşkile-i Mesnevî-i Mevlevî, ez-Âsâr-i Mîrzâ Muhsin 'İmâd-i Erdebilî, Tahran, 1327h./1947; 1328h./1948; Ruz-i bih, 1378hş.
Hâlî, Muhsin, Rehaverd-i Ma"nevî:.Şerh-i Ebyât-i Muşkile-i Mesnevî, Te'lif: Mîrzâ Muhsin-i 'İmâd, Tahran: Ata'i, 1356hş.; 2. Baskı, 1363hş.
Hasan-i Arab, BerGuzîde ve Şerh-i Mesnevî, 1. Baskı, Tahran: Ferzan, 1374hş./1995.
Hekîmî, Mahmûd, der-Medrese-i Mevlânâ, Tahran, 13 79hş./2000.
Hukûkî, Asker, Risâle-i Te'sir-i Kur'an-i Mecîd ve Ehâdîs-i Nebevî ve Ulvî ve Emsâl-i Tâzî der-Mesnevî, Babilser: Debiristan-i Hakani, 1328hş.
Humâ"î, Celâleddîn, Hikâyet-i Nahcirân ve Şîr, nşr. Mehduht Bânû Humâ"î, Brookline,. 1999; Tahran, 1379hş./2000
Humâ"î, Celâleddîn, Mevlevî-nâme: Mevlevî Çe mi-Guyed, Akayid ve Efkâr-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Mevlevî, I-II, Tahran: Şura-yi Alî-i Ferhengî ve Huner,1354-1355hş.; 2. Baskı, Şura-yı Alî-i Ferhengî ve Huner, Agah, 1356hş.; 3. Baskı, 1357hş.; 4. Baskı, Agah, 1360hş.; 5. Baskı, 1362hş.; 6. Baskı, Neşr-i Huma, 1366hş.; 7. Baskı, 1369hş.; 9. Baskı, 1376hş.; Kum, 1374hş./1995.
Humâ"î, Celâleddîn, Tefsîr-i Mesnevî-i Mevlevî; Dâstân-i Kal'a-i Zatu's-Suver ya Dej-i Huş-Ruba, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1349hş./1970; Neşr-i Huma, 1366hş.; 1. Baskı, 1366hş.; 5. Baskı, 1373hş.; Yeni Baskı, 1377hş.; Agah, 13S6hş.; 2. Baskı, 1356hş.; 3. Baskı, 1360hş.
Humâ"î, Mehduht-i Bânû, Sirr-i Dilberân der-Hadîs-i Digerân: Hulâsa-i Çend Dâstân ez-Defter-i Evvel ve Devvom-i Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî-i Rûmî..., Tahran: Neşr-i Huma, 1378hş.
İclâlî, Emin Paşa, Tavzîh-i Nukât-i Edebî, "İrfânî, İşârât-i Kur"ânî ve Ehâdîs der-Mesnevî-i Ma"nevî, I, Tebriz: Dânişgâh-i Tebriz, 1369-,
İhsâyî, Muhammed, Muntehabi ez-Âsâr-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Tahran, 1373hş./1994.
İran-şehr, Huseyn Kazımzâde, Çehâr Eser-i Erzende ez-Te"lifât-i İran-şehr, Tahran: İkbâl, 13S3hş. (Rehber-i Nijad-i Nov Tecellîyat-i Ruh-i İrani-Kuvve-i Fikr - Tefsîr-i Ma"nevî ber-Dibâçe-i Mesnevî)
İran-şehr, Huseyn Kazımzâde, Tefsîr-i Ma"nevî ber-Dibâçe-i Mesnevî ba'de Gazel ez-Dîvân-i Şems-i Mevlevî, ba-Mukaddime-i Furuzânfer ve Haziki, Tahran: İkbâl, 1334hş./1955.
İsti"lâmî, Muhammed, Ders-i Mesnevî, Mukaddime ve Tahlîl ve İntihâb ve Tashîh ve Tavzîhat ve Fihristhâ, Tahran: Zevvâr, 1374hş.; 3. Baskı, 1374hş./1995.
İsti"lâmî, Muhammed, Mesnevî, I-VI, Berresi ve Tashîh-i Metn ve Tavzîhat ve Fihristhâ, Tahran: Zevvâr, 1360hş.; Zevvâr ba-hemkari-i Neşr-i Simurg, 1372hş.; I-VII, Mukaddime ve Tahlîl ve Tashîh-i Metn (ber-esas-i nushaha-yi mu'teber-i Mesnevî) ve mukayese ba-çapha-yi ma'ruf-i Mesnevî, Sohen, 1379hş.
İsti"lâmî, Muhammed, Mukaddime'i ber-Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Tahran: Zevvâr, 1369hş./1990.
İştihârdî, Muhammed Muhammedî, Dâstânhâ-yi Mesnevî, I-IV. Tahran: Peyâm-i Âzâdî, 1369hş.; Yeni Baskı, 1370hş.; 1373hş.; l0. Baskı, 1376hş./1997.
İ'timadzâde, Mahmûd, ber-Deryâ Kenar-i Mesnevî, Did ve Der-Yaft, Tahran: Cami, 1369hş. .
Kahraman, Yezdânbahş, Guzîde-i Dâstânhâ-yi Mesnevî, Şarih-i Lugat ve İstilâhât: Perviz-i Atabekî, Tahran: Sâzmân-i İntişârât ve Amuziş-i İnkilâb-i İslâmî, 1370hş./1991; Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1373hş./1994; 3. Baskı, 1374hş.
Kanberî, Bahş'alî, Der-Mesâf-i Tund Bâd (Tecrubeha-yi "İrfânî-i Mevlevî), Tahran: Burka'at, 1379hş.
Kâzerûnî, Ahmed Huseynî, 'İşk der-Mesnevî-i Ma"nevî (hemrah ba-Pejuhişi der-Şi'r-i Fârsî), Tahran: Zevvâr, 1374hş./1995.
Kazvînî, Muhammed Salih b. Muhammed-i Bâkır, Kunûzu'l-"İrfân ve Rumûzu Ashâbi'l-İkân: Şerh-i Defter-i Çiharom-i Mesnevî-i Mevlânâ, be-kuşiş-i Muhammed Rızâ Benderçi ve Ma'sume-i Benderçi, Tahran: Ma'arif, 1374hş.; be-İhtimâmi Ahmed-i Mucahid, Tahran: Rovzene, 1374hş.
Kerîm-i Zemânî, Mînâger-i İşk, Şerh-i Mevzû"i-yi Mesnevî, Tahran, 1383 hş.
Lâhicî, Muhammed b. Yahyâ, Şerh-i Du Beyt ez-Mesnevî, Zamime-i Dîvân-i Eş"âr-i U, Tahran: İntişârât-i Dânişgâh, t.y.
Lâhicî, Muctebâ Celâl Huseynî, Efkâr-i Mevlânâ, Tahran, 1379hş./2000.
Lâhûtî, Hasan, Fihristhâ-yi Heştgâne-i Şerh-i Mesnevî-i Mevlevî, Şamil-i Âyât ve Ehâdîs ve Eşhas ve Tavayif..., Tahran: Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1377hş. '
Mevlânâ, Bângi ez-Nây-i Nahciran ve Tûtîyan: Bahsi Derbare-i du Dâstân ez-Defter-i Evvel-i Mesnevî-i Ma"nevî-i Şerîf-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Edward Joseph, ba-Mukaddime-i Bedi"uzzamân Furuzânfer, Tahran: Emîr-i Kebîr, 1337hş.; 2. Baskı, 1362hş.; Şîrâz: Nevid-i Şîrâz, 1374hş.
Mevlânâ, Tûtîyan: Bahsi derbare-i Dâstân-i Tûtî ve Bazergan ez-Defter-i Evvel-i Mesnevî-i Ma"nevî-i Şerîf-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Edward Joseph, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1349hş.; Esatir, 1368hş.
Mirhanî, Hasan, Keşfu'l-Ebyât-i Mesnevî, Tahran: İslâmîyye, 1374hş.
Mollâ Câmî, Abdurrahman b. Ahmed, Şerh-i Du Beyt ez-Mesnevî, Tahran, 1353hş./1934.
Mollâ Sebzvârî, Hâdî b. Mehdî, Şerh-i (Esrâr-i) Mesnevî-i (Mevlevî), be-kuşiş-i Mustafa Burûcerdî, I-III, Tahran: İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1374-1377hş./19951998; Matba'a-i Mir Muhammed Bâkır-i Tahrani, 1285hş./1868
Mu'eyyed, Alî Rızâ Mansûr, İrsâlu"l-Mesel der-Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî (ba-Şerh ve Tavzîh-i Muhtasar ve Beyân-i Rişe-i Ba'zi ez-Anhâ), Tahran: Surûş (İntişârât-i Sadâ ve Simâ), 1365hş.; 2. Baskı, 1374hş.
Muhtedî, Fazlullalî, Dejhuş-i Ribâ, ez-Subhi, ba-Tasvirha ez-Muhsin Veziri-i Mukaddem, Tahran: Emîr-i Kebîr, 1336hş.
Mujdehî, Samiye Basır, Ber-Bamha-yi Asman: Guzîde-i Mevzu'i ez-Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran: Ferzan-i Ruz, 13 79hş./2000.
Mu'minzâde, Muhammed Sadik, Berdaştha-yi Revandermanî ez-Mesnevî, Tahran: Surûş (İntişârât-i Sada ve Sima), 1378hş.
Muneccimî, Huseyn, Yek Cur'a zi-Cam, Tahran, 1380hş'/2001.
Munirî, Ahmed, Dunyâ der-Mesnevî-i Ma"nevî, 1. Baskı, Kum: Seyyid Celâleddîn-i Esedabadi, 1382.
Musaffa, Muhammed Ca'fer, Bâ-Pîr-i Belh: Karbord-i Mesnevî der-Hod-şinâsî, I-II, Meşhed, 1364hş.; 1370hş.; Tahran: Neşr-i Goftar, 1372hş.; 3. Baskı, 1372hş.; 4. Baskı, 1373hş.; 6. Baskı, 1378hş.; 7. Baskı, 1380hş./2001.
Nahvî, Seyyid Muhammed, Mu'cem-i Eş"âr der-Tefsîr ve Nakd ve Tahlîl-i Mesnevî, Muhammed Takî-i Ca"ferî, Tahran: İntişârât-i İslâmî, 1367hş.
Neduşen, Muhammed Alî İslâmî, Bâg-i Sebz-i 'İşk: Guzîde-i Mesnevî, Hemrah ba-Te'emmul der-Zindegi ve Endişe-i Celâleddîn-i Mevlevî, nşr. Muhammed Alî-i İsti"lâmî, Tahran: İntişârât-i Yezdan, 1377hş./1998.
Nesrî, Musâ (Kelîm), Nesr ve Şerh-i Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî-i Rûmî, I-VI, Tahran: Muhammed Ramazanî, 1327-1331hş./1948-1951.
Nicholson, Reynold Allin, Şerh-i Mesnevî-i Ma"nevî-i Mevlevî, I-II, ba-pişgofar-i Celâleddîn-i Aştiyanî, Tercume ve Ta'lik: Hasan-i Lâhûtî, Tahran: Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1374hş.; yeni Baskı, 1375hş.; 2. Baskı, 1378hş.; Tahran: Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 13 74-13 77hş.
Nicholson, Reynold, Mukaddime-i Rûmî ve Tefsîr-i Mesnevî-i Ma"nevî, Terceme ve Ta'lİk: Ovaness Ovanessian, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1350hş.; Neşr-i Ney, 1366hş.
Pârsâ, Behmen, Muntehabi ez-Âsâr-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Rûmî, ba-Nigahi be-Mesnevî-i Ma"nevî ve Şems-i Tebrîzî, hemrah ba-Minyaturha-yi asil-i İrani, be-İhtimâm-i Behmen-i Parsa ve hemkari-i Feride-i Aşikar, Tahran: Ferheng-sera, 1373hş.
Pertev, Ebu'l-Kâsım, Şûr-i Hudâ (Guzâre ber-Mesnevî-i Ma"nevî, Şerh ve Tefsîr), Tahran, 1379hş.
Pûyân, Muhsin, Destûr der Mesnevî, 1. Baskı, Kazvin, 1382 hş.
Rehber, Halîl Hatîb, Dâstânhâ-yi Kutâh ez-Mesnevîha-yi Celâleddîn Muhammed-i Mevlevî, ba-Ma'ni-i Vâjehâ ve Şerh-i Beythâ-yi Duşvâr ve Emsâl ve Hikem ve Berhi Nuktehâ-yi Destûrî ve Edebî, Tahran: Mehtab, 1370hş.; Gulistan-i Kitâb, 1370hş.
Ruknî-i Yezdî, Muhammed Mehdî, Cebr ve İhtiyâr der-Mesnevî, Tahran: Esatir, 13 77hş.
Rûmî, Ahmed, Dekâyiku'l-Hakâyik, nşr. Muhammed Rızâ Celâli-i . Na'ini, Muhammed-i Şirvanî, Tahran: Şura-yi Alî-i Ferheng ve Huner, Merkez-i Mutala'at ve Hemahengi-i Ferhengî, 1354hş.
Rusûhî İsmail-i Ankaravî, Şerh-i Kebîr-i Ankaravî ber-Mesnevî-i Mevlevî, Terceme ve Tahşiye: Ekber-i Behruz, Tahran, 1348hş.
Rusûhî İsmail-i Ankaravî, Şerh-i Kebîr-i Ankaravî ber-Mesnevî-i Mevlevî, I-III, Tahran: Çaphane-i Erjeng, 1348hş.; I-XV, Terceme: İsmet-i Settarzâde, Tahran: Zerrin, 1374hş.; 1380hş.
Selmâsizâde, Cevâd, Şerh-i Çehâr Temsîl ez-Mesnevî-i Mevlevî (ber-Esas-i Tefsîr-i Reynold Nicholson ve Fatihu'l-Ebyât ve Ruhu'l-Mesnevî), I-II, Tebriz: Dânişgâh-i Azerâbâdegân, 1355-1356hş.
Selmâsizâde, Cevâd, Tefsîr-i Mesnevî-i Mevlevî (ber-Esas-i Tefsîr-i Reynold Nicholson ve Fatihu'l-Ebyât ve Ruhu'l-Mesnevî), I-III, Tahran, 1369-1370hş.; İkbâl, 1374hş.
Seyyid Hakka'l-Yakînî, Şerh-i Hakka'l-Yakînî: Şifa-yi Bu Alî ve Şerh-i Mesnevî-i Ma"nevî / muntehab ve memzuc ez-terceme-i Şifa, I-II, Te'lif: Alî b. Muhammed b. Esedullah İmâmî Arizi-i İsfehânî, Tahran: Vezâret-i Ferheng, 1316-131 8hş./193 739.
Subhânî, Tevfîk H., Keşfu'l-Ebyât-i Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran, 1379.
Surûş, Abdu'l-kerim, Kumâr-i 'Aşikâne-i Şems ve Mevlânâ, Tahran: Sirat, 13 79hş./2000.
Şâhidî İbrâhîm Dede, Gulşen-i Tevhîd: Şerh-i Mufredât-i Mesnevî, be-Tashîh-i Muhammed Huseyn-i Husrevan - Rızâ Eşrefzâde, Meşhed: Cihan-i Endişe-i Kudekan, 1372h./1993.
Şehîdî, Seyyid Ca'fer, Şerh-i Mesnevî, III-VIII, Tahran: İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1373hş./1994-1380hş.
Şehrâm Recebzâde, Guzîde-i Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran, 1373hş./1994. (Mesnevî'den seçilen beyitlerin şerhi)
Şerî'at, Muhammed Cevâd, Keşfu'l-Ebyât-i Mesnevî-i Nichalson, İsfehan: Kemal, 1363hş./1984.
Şirvanî, Alî, Amuzehâ-yi Ahlâkî der-Mesnevî, Tahran: Mu'essesei İntişârât-i Daru'l-"Ulûm, 1377hş.
Tahirzâde Kahferruhi, 'İsmet, Fezâ ve Mefhum-i An der-Mesnevî-i Mevlânâ, Tahran, 1373hş.
Takî, Seyyid Muhammed, Sevânih-i Mevlevî-i Rûmî, Tahran: Şirket-i Çap-i Rengi, 1332hş./1953.
Vezînpur, Nâdir, Aftâb-i Ma"nevî: Çihl Dâstân ez-Mesnevî-i Celâleddîn Muhammed-i Mevlevî: Şerh-i Lugat, İstilâhât-i "İrfânî, Tefsîr-i Ebyât ve Nakd ve Berresi-i Dâstânhâ, 1. Baskı, Tahran: Emîr-i Kebîr, 7. Baskı, 1375hş.
Yezdî, Alî Ekber Musallayi - Cevâd Muderrisi-i Yezdî, Nakdi ber-Mesnevî, Kum: Mu'essese-i Ensariyan, 1375hş.
Zamânî, Kerîm, ber-Leb-i Deryâ-yi Mesnevî-i Ma"nevî, I-II, 1. Baskı, Tahran: Katre, 1382hş./2003.
Zamânî, Kerîm, Minâger-i "İşk, Şerh-i Mevzu'i-i Mesnevî, Tahran, 1381hş./2002; 1383hş.
Zamânî, Kerîm, Ney-nâme (der-Tefâsîr-i Mesnevî-yi Ma"nevî), çâp-i devvom, Tahran: İntişârât-i İttilâ"ât, 1370 hş.
Zamânî, Kerîm, Şerh-i Câmi'-i Mesnevî-i Ma"nevî, I-VI, ba-Mukaddime-i İsma'il-i Hakîmî, Tahran: 'İttila'at, 1372-1378hş./1993-1999.
Zamânî-i Ca"ferî, Kerîm, Ney-nâme: der-Tefasir-i Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran: İttila'at, 1368hş.; 2. Baskı, 1370hş./1991.
Zarîfî Hasan Çelebi, Kâşifu'l-Esrâr: Şerh-i ber-Pare'i ez-Ebyât ez-Defter-i Evvel-i Mesnevî, y.y., t.y.
Zerrînkûb, Abdu'l-Huseyn, Bahr der-Kuze: Nakd ve Tefsîr-i Kıssahâ ve Temsliat-i Mesnevî, Tahran: İlmî, 1366hş.; 2. Baskı, İlmî,
Zerrînkûb, Abdu'l-Huseyn, Nerdban-i Şikeste: Şerh-i Tavsifi ve Tahlîli-i Defter-i Evvel ve Devvom-i Mesnevî, Tahran, 1382hş.
Zerrînkûb, Abdu'l-Huseyn, Sırr-i Ney: Nakd ve Şerh-i Tahlîli ve Tatbiki-i Mesnevî, I-II, Tahran: İlmî, 1364hş.; 1372hş.; 5. Baskı, 1373hş.; 6. Baskı, 1374hş.; 7. ve 8. Baskı, 1378hş.; 9. Baskı, 1381hş./2002.
Zerrînkûb, Abdusselam - Aryan, Kamer, Ez-Ney-nâme: Guzîde-i Mesnevî-i Ma"nevî, Tahran: Sohen, 1377hş.

Dîvân-i Kebîr

Deşti, Alî, Seyr der-Dîvân-i Şems, Tahran: Bunyad-i Ferheng-i İran, 1336hş.; 4. Baskı, 1355hş.; 6. Baskı, 1362hş./1983; Tahran: İbn-i Sina, 1336hş.;1957.
Deştî, Alî, Seyrî der Dîvân-i Şems, Bunyâd-i Ferheng-i İran, Tehran, 1336 hş.
Dîvân-i Şemsu'l-Hakâyik / min-Musannefat-i Mevlevî, be-Kuşiş-i Rızâ-kuli Mutehallis be-Hidâyet, Tebriz: Mîrzâ Muhammed Huseyn, 1280h.; 1282h. (Taş Baskı)
Dizfuliyân, Kâzım, Bâg-i Sebz-i 'İşk: Çehâr Dâstân-i Ma"nevî: Şerh ve Tahlîl-i Neynâme, Dâstân-i Padşah ve Kenizek, Dâstân-i Bekkal ve Tûti, Dâstân-i Tûtî ve Bâzergan, Dâstân-i Pîr-i Çengi, Tahran: Tilaye, 1375hş.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Kulliyât-i Şems ya Dîvân-i Kebîr, Muştemil ber-Kasa'id ve Gazeliyyât ve Mukatta'at-i Fârsî ve..., I-X, ba-Tashîhat ve Havâşî-i Bedi"uzzamân Furuzânfer, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 1336-1346hş.; Kat'-i Rahli; Kat'-i Veziri, 1344hş.; 1345hş.;1349hş.; 1366hş.; Ofset Baskı, Emîr-i Kebîr, 1355hş.;1363hş.; 1378hş.
Hidâyet, Rızâ Kulihân, Çeşme-i Hurşid: Gazeliyyât-i Purgovga-yi Mevlânâ Şems-i Tebrîzî, Tahran: Husrev-i Baba'i, 1366hş.; 2. Baskı, Tahran: Kitâb-i Numune, 1368hş.; 3. Baskı, 13 77hş.
Humâ"î, Celâleddîn, ve Deşti, Alî, Gazeliyyât-i Şems-i Tebrîzî, ba-du mukaddime-i Celâleddîn-i Humâ"î ve Alî-i Deşti, be-İhtimâm-i Mansûr-i Muşfik, Tahran: Safii Alişah, 1335hş.; Serguzeşt-i Mevlânâ be-Kalem-İ Pertev Alevî, Tahran: Safi-i Alişah, 1338hş.; 6. Baskı, 1361hş.
İran-şehr, Huseyn Kazimzâde, Tefsîr-i Ma"nevî ber-Dibâçe-i Mesnevî ba'de-gazel ez-Dîvân-i Şems-i Mevlevî, ba-Mukaddime-i Furuzânfer ve Haziki, Tahran: İkbâl, 1334hş./1955.
Keymeniş, Abbâs, Pertev-i "İrfân: Şerh-i İstilâhât-i "İrfânî-i Kulliyât-i Şems, I-II, Tahran: Sa'di, 1366hş.
Kulliyât-i Gazeliyyât-i '"İrfânî-i Şems-i Tebrîzî (ber-esas-i nusha-i hatti-i kadimi ve çapi-i mu'teber der-cihan), ba-İntihâb ve Tashîh-i Muhammed-i Abbâsi, Tahran: Fahr-i Râzi, 1370hş.; Çap ve Neşr-i Armagan, 1374hş.
Kutnâ'î, Nizâmu'd-dîn Nurî, Bârika-i Şems der-Aine, Tahran: Emîr-i Kila; Tevhid, 1369hş.? (Musavver); Zuhre, 1378hş.
Mevlânâ, Guzîde-i Gazelîyât-i Şems, be Kûşiş-i M. R. Şefî"-i Kedkenî, Tahran, 1382hş.
Purkahrudî, Alî Rızâ Muhtar, 'İşk der-Manzûme-i Şemsi (Vajeyabi-i 'Işk der-Dîvân-i Kebîr-i Mevlânâ), Tahran: Emîr-i Kebîr, 1378hş.
Pûrnâmdâriyân, Muhammed Takî, Dâstân-i Peygamberân der-Kulliyât-i Şems, Tahran, 1364hş.
Purnâmdâriyân, Takî, Dâstân-i Peyâmberân der-Kulliyât-i Şems (Şerh ve Tefsîr-i "İrfânî-i Dâstânhâ der-Gazelhâ-yi Mevlevî'), Tahran: Mu'essese-i Mutale'at ve Tahkikat-i Ferhengî, 1364hş./1985;
Sâhibu'zzamânî, Muhammed Hasan Nasiru'd-dîn, Hatt-i Sevvom Derbare-i Şahsiyyet ve Sohenan ve Endişeha-yi Şems-i Tebrîzî, Tahran: Matbu'ati-i Ata'i, 13SIhş.; Tahran, 1373hş';I994; 14. Baskı, 137Shş.; IS. Baskı, 1377hş.
Schimmel, Annemarie, Eş-Şemsu'l-Muntasira, tercume: İsâ Aliyyu'l-'Akub, Tahran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1379hş.
Schimmel, Annemarie, Şukûh-i Şems -Seyri der-Âsâr ve Efkâr-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, tercume: Hasan-i Lâhûtî, Tahran: Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1367hş.; 2.Baskı, 1370hş.; 3. Baskı, 1375hş.
Şîrâzî, Ebu'l-Kâsım İncû, Mekteb-i Şems, (Tahran:) Neşr-i İlm, 1364hş.; 2. Baskı, 1364hş./1985.
Tedeyyun, Ata"ullah, Mevlânâ ve Tufân-i Şems, Tahran: İntişârât-i Tahran, 1372hş.; 2. Baskı, 1375hş.

Rubailer

Du Beytiha-yi Celâleddîn-i Mevlevî Muhammed b. Muhammed b. el-Huseynî el-Belhî summe er-Rûmî, ba-Mukaddime-i Hamid-i Musaddik, Tahran: İstikbal, 1360hş.
İzn-i Duhul: Mecmu'a-i Rubâ"iyât-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammedî Belhî-i Mevlevî, ba-Mukaddime-i Perviz-i Hursend, Tahran: Sebz, 1359hş.
Muntehab-i Rubâ"iyât-i Mevlânâ: Mururi Kutah ber-Seyr-i Endişe-i Mevlânâ der-Rubâ"î, be-İhtimâm-i Alî Muhamnmed.Rızâ'i-i Kelanteri, Tahran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, Mihrab-i Kalem, 1369hş.; 2. Baskı, 1371hş.
Rubâ"iyât-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Mukaddime ve Tashıh ez-Zeynu'l-Abidîn-i Azerbahş, Tahran: İkbâl, 4. Baskı, 1374hş.
Rubâ"iyât-i Mevlânâ Celâleddîn, be-Tashîh-i Muhammed Veled Çelebi, ba-Mukaddime-i Muhammed Emin Riyahi, Kum: Neşr-i Hurrem, 1369hş.
Rubâ"iyât-i Mevlevî-i Rûmî, be-İhtimâm-i Muhammed Bâkır-i Şîrâzî Ulfet, İsfehan: Kitâbfurûşî-i Behar, 1320h./1902.

FİHİ M.AFİH

Fihi ma Fih min-Kelâm-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed el-Belhî, Şîrâz: Kitâbfurûşî-i Cihannuma, 1318hş.
Guzîde-i Fihi ma Fih: Makâlât-i Mevlânâ, Telhîs ve Mukaddime ve Şerh: Huseyn Muhyiddîn İlahi-i Kumşe'i, Tahran: Sâzmân-i İntişârât ve Amuziş-i İnkilâb-i İslâmî, 1366hş.; 2. Baskı, 1370hş.; 4. Baskı, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1374hş.; 5. Baskı, 1377hş.
Kitâb-i Fihi ma Fih, I-II, be-Sa'y ve İhtimâm-i Mîrzâ Muhammed Haşim-i Hansârî, hat: Alî b. Ca'fer-i Gurgani, Tahran: Matba'a-i Seyyid Murtaza, 1333-1334hş./19141915. (Taş Baskı)
Kitâb-i Fihi ma Fih; ez-Goftar-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Meşhur be-Mevlevî, ba-Tashîhat ve Havâşî: Bedi"uzzamân Furuzânfer, Tahran: Dânişgâh-i Tahran (Matba'a-i Meclis), 1330hş./1951; 1331hş.; Şirket-i Sihami-i Naşirin-i Kutubi İran, 1338hş./19S8; Emîr-i Kebîr, 1348hş; 2. Baskı, 1348hş.; 3. Baskı, 1358hş.; 4. Baskı, 1360hş.; 5. Baskı, 1362hş.; 6. Baskı, 1369hş.; 1381hş.
Makâlât-i Mevlânâ (Fihi ma Fih), nşr. Ca'fer Muderris-i Sâdikî, Tahran, 1372hş./1994; Merkez, 1374hş.; 2. Baskı, 1374hş.
Usturlâb-i Hak: Guzîde-i Fihi ma Fih, İntihâb ve Tavzîh: Muhammed Alî-i Muvahhid, Tahran: Sohen, 1375hş.

Mecâlis-i Seb"a

Mecâlis-i Seb'a; Heft Hitabe, ba-Tashîh ve Tavzîh-i Tevfîk-i Subhânî, Tahran: Keyhan, 1365hş.; 2. Baskı, 1373hş.
Mecâlis-i Seb'a-i Celâleddîn Muhammed-i Belhî-i Rûmî, be-İnzimam-i Heft Mektub ez-Kitâb-i Mektûbât-i Mevlânâ, Tahran: Haver, 13l5hş.
Mektûbât ve Mecâlis-i Seb'a, ba-Mukaddime-i Cevâd-i Selmâsizâde, Tahran, 1379hş.
Mevlânâ Celâleddîn, Mektûbât ve Mecâlis-i Seb"a, ba-mukaddime-i Cevâd-i Selmâsîzâde, Tahran, 1379 hş.

Mektûbât

Mektûbât-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî (ez-Ruy-i Nusha-i Çap-i İstanbul), be-Kuşiş-i Yusuf-i Cemşidipur ve Gulam Huseynî Emin, Tahran: Atayi, 1335hş./1956; 1337hş./1958; Payende, 1335hş./1956.
Mektûbât-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Tashîh: Tevfîk-i Subhanî, Tahran: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhi, 1371hş./1992.
Mektûbât ve Mecâlis-i Seb'a, ba-Mukaddime-i Cevâd-i Selmâsizâde, Tahran, 1379hş.

B) MEVLÂNÂ VE MEVLEVİLİK ÜZRİNE YAZILMIŞ ESERLER

Abdu'l-Hakim, Halife, "İrfân-i Mevlevî, Tercume: Ahmed-i Muhammedî-Ahmed-i Mir'alayi, Tahran: Şura-yi Alî-i Ferheng ve Huner, 1352hş.; (Virayiş-i Devvom), Tahran: Habîbî, 1356hş.; Şirket-i İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1375hş.; 4. Baskı, 1376hş.
Abdu'l-Hakim, Halife, Mevlevî, Neitzche ve İkbâl, Tercume: Muhammed-i Beka'i, Tahran: Hikmet, 1370hş.
Ahvâl ve Âsâr-i Mevlevî, Tahran: Vezâret-i İttila'at, İdare-i Kull-i İntişârât, 1352hş.
Alevî, Mehveş es-Sadat, Mevlânâ: Hudavendigar-i Tarikat-i 'İşk, Tahran: Mu'essese-i İntişârât, 1376hş.; 2. Baskı, 1378hş.
Azer-bahş, Zeynu'l-abidîn, Nagme-i Mihr: Ber-Guzîde'i ez-Eş"âr-i Hafiz, Sa'di, Mevlevî..., Tahran: Huseyn-i Husrevi, 1368hş.
Azer Yezdî, Mehdî, Asl-i Mevzu' ve Devazde Hikayet-i Diger (ber-Esas-i Makâlât-i Şems), Tahran: Eşrefi, 1345-1364hş.
Bahauddîn Veled (Sultanu'l-ulema), Ma'arif (Mecmu'a-i Meva'iz ve Sohenan), I-II, nşr. Bedi"uzzamân-i Furuzânfer, Tahran: İntişârât-i Tahuri, 1336hş.; 1352hş./1973; 1382hş.
Berresiha-yi der-Bare-i Mevlevî, Mecmu'ai ez-Çend Makale der-Bare-i Celâleddîn Muhammed-i Mevlevî, Tahran: Şura-yi Alî-i Ferheng ve Huner, 1354hş./1975.
Beyhaki, Huseyn 'Alî, Hikmet-i 'Amiyane der-Kelâm-i Mevlânâ: Bahsi Pirâmun-i Ferheng-i 'Amme ve Merdom-Şinasi-i Âsâr-i Mevlânâ, Meşhed: Erdişir, 13 72hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, 'Akil ve Ma'kul ve Nazariye-i Celâleddîn der-Bare-i Anhâ, Tahran: Nahzet-i Zenan-i Muselman, 1359hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, Avamil-i Cezzabiyet-i Sohenan-i Celâleddîn Muhammed Mevlevî, 1. Baskı, Tebriz: Dânişgâh-i Tebriz, 1376/1997-98; Tahran, 1382hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, Hadîse-i Kerbelâ ez-Didgâh-i Mevlevî, Musahhih: Rızâ Cevâdî, Tahran: Keramet, 1378hş.
Ca"ferî, Muhammed Takî, İmâm Alî ez-Didgâh-i Mevlevî, Tahran: Defter-i Neşr-i Ferheng-i İslâmî, 1378hş. .
Ca"ferî, Muhammed Takî, Mevlevî ve Cihanbiniha der-Mektebha-yi Şark ve Garb, Tahran: Bi'set, 1358hş.
Câmî, Abdurrahman, Nefehatu'l-Uns, Tahran, 1311hş.; nşr. Mahmûd-i Abidi, Tahran, 1375 hş.
Celâleddîn-i Rûmî: Dayiretu'l-Ma'arif-i Fârsî, I-II (3 cilt halinde), Tahran: Franklin, Emîr-i Kebîr, Şirket-i Sehami-i Kitâbha-yi Cibi, 1345hş.
Çehârdehî, Nuru'd-dîn Muderris, Seyri der-Tasavvuf: der-Şerh-i Hal-i Meşayih ve Aktab… ve İstilâhât-i Hankahi ve "İrfân ve Şatrancu'l-Urefa ve Ara-i Sena'i, Attar, Mevlevî ve Akayid-i Hallac ve Aksha-yi Kemyab-i Bozorgan-i Sufiyye, Tahran: İşraki, 1361hş.
Eflâkî (Şemseddîn Ahmed), Menâkıbu'l-"Arîfîn, I-II, ba-Tashîh ve Havâşî ve Ta'likat-i be-Kuşiş-i Tahsin Yazıcı, Tahran: Dunyâ-yi Kitâb, 1362hş.; 3. Baskı, 137Shş.
Emîrî-i İsfendeka, Murtaza, İn Şerh Şerha Şerha: Tecellî ve Beresi-i İcmalî-i Ramazan der-Edvar-i Şi'r-i Parsi, Tahran: Sefir, 1378hş.
Ferhâdî, Abdu'l-Gafur Revan, Ma'ni-i 'İşk Nezd-i Mevlânâ, Tahran: Esatir, 1372hş.; 2. Baskı, 1375hş.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Risâle der-Tahkik-i Ahval ve Zindegâni-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Meşhur be-Mevlevî, Tahran: 1312hş./1933; Vezâret-i Ferheng, 1315hş.; Zevvâr, 1333hş./19S4; 3. Baskı, 13S3hş.; 4. Baskı, 1361hş.; 5. Baskı, 1366hş.; Yeni Baskı, 1376hş.
Furuzânfer, Bedi"uzzamân, Şerh-i Zindegâni-i Mevlevî (Celâleddîn Muhammed-i Belhî), ı. Baskı, 1315, 2. Baskı, Tahran: İntişârât-i Tiregan, 1383hş.
Gölpınarlı, Abdulbaki, Mevlânâ Celâleddîn: Zindegâni, Felsefe, Âsâr ve Guzîdei ez-anha, Tercume ve Tavzîhat: Tevfîk Subhânî, Tahran: Mu'essese-i Mutala'at ve Tahkikat-i Ferhengî, 1363hş.; 2. Baskı, 1370hş.; virayiş-i devvom, 1375hş.
Gölpınarlı, Abdulbaki, Mevlevîyye Ba'd ez-Mevlânâ, Tercume: Tevfîk Subhânî, Tahran: Keyhan, 1366hş.
Habîbî, Mahmûd, Zinde-i İşk, Tahran, 1371hş./1992.
Ha'irî, Muhammed Muhsin, Mutûn-i '"İrfânî-i Fârsî: Guzîdeha-yi ez-Keşfu'l-Mahcub-i Hucviri, Risalat ve Munacat-i Hace Abdullah-i Ensari... ve Gazelha-yi ez-Sena'i, Attar, Mevlevî, Hafiz, Tahran: Neşr-i Merkez ve Kitâb-i Mad, 1374hş.
Hâlidiyân, Muhammed Alî, Tahlîl ve Tatbik-i Endişeha-yi Kelâmî der-Mesnevî-i Mevlânâ, 1. Baskı, Tahran: Fahir, 1382hş.
Halîlî, Halîlullah, ez-Belh ta-Konya, İstanbul: Matba,'a-i Burhaneddîn, 1957; Kabil: Vezâret-i İttila'at ve Kultur, 1346hş/1967.
Hansârî, Muhammed Bâkır, Ravzatu'l-Cennât, nşr. Mîrzâ Feth'alî, 1307h., (Mevlânâ), s. 737-740.
Hidâyet, Rızâkuli, Riyazu'ı-Arifin, Tahran, 1305hş., s. 57-65.
Humâ"î, Celâleddîn, Du Risâle der-Felsefe-i İslâmî: Teceddud-i Emsâl ve Hareket-i Cevheri, Cebr ve İhtiyar ez-Didgâh-i Mevlevî, Tahran: Pejuhişgah-i uıum-i İnsânî ve Mutala'at-i Ferhengî, ;ı375hş.; önceki Baskı, Encumen-i Şahenşahi-i Felsefe-i İran, 1356hş.
İbadzâde Kirmani, Muhammed, Teoriha ve İktişafat-i İlmî-i İmruz der-Eş"âr-i Mevlânâ, Tahran: İntişârât-i İslâmî, 1363hş./1984.
İkbâl, Efzal, Te'sir-i Mevlânâ ber-Ferheng-i İslâmî, nşr. Muhammed Refi'i-i Mihrabadi, Tahran: Ata'i, 1363hş.
İkbâl, Efzal, Zindegi ve Âsâr-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, trc. Hasan-i Efşar, Tahran: Neşr-i Merkez, 1375hş./1996.
İmâmî, B. Novru, Mevlânâ Celâleddîn Hegel-i Şark est, Tahran: Mu'essese-i Neşriyat, t.y.
Kâzerûnî, Ebu'l-Kâsım b. Ebi Hamid, Merkum-i Pencum ez-Kitâb-i Sul1emu's-Semâvât, nşr. Yahya Karib, 1340hş.
Lâhid, Celâl Huseynî, Muctebâ, Efkâr-i Mevlânâ, Tahran, 1379hş.
Lengerûdî, Muhammed Ca'fer Ca"ferî, Râz-i Bekâ-yi İrân der-Soheni Mevlevî, Tahran: Kitâbhane-i Genc-i Daniş, 1371hş.
Ma'sum 'Alîşâh, Muhammed Ma'sum b. Zeynu'l-'abidîn, Tarâ'iku'l-Hakâyik, I-III, ba-Tashîh-i Muhammed Ca'fer-i Mahcub, Tahran: Kitâbfurûşî-i Barani, 1339hş.
Meşîdî, Celîl, Kelâm der-Kelâm-i Mevlevî: Derbareha-yi Kelâmî-i Celâleddîn Muhammed, Erak: Dânişgâh-i Erak, 13 79hş.
İntizâm, Ferruh, 'İşk-i Mevlânâ, Tahran: Kitâbfurûşî-i İşraki, 1345hş.
Ferhâdî, Abdu'l-Gafur Revan, Mevlânâ Celâleddîn Muhammed, "Risâle-i Munacat-i Mevlânâ" Havi-i Rubâ"iyât-i Mevlânâ, Şura-yi Gosteriş-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî der-Amerika-yi Şimalî, y.y., t.y.
Mevlânâ, İnayet-nâme: Şamil-i Âyât-i Kur"ânî (Cenk ve Cihad der-Rah-i Hoda) ve Ebyât..., İsfehan: Aşina, 1378 hş.
Mevlânâ: ez-Didgâh-i Turkan ve İraniyan, be-Kalem-i Cem'i ez-Nuvisenqegan, Girdaveri: Rayzeni-i Ferhengî-i Cumhuri-i İslâmî-i İran, Tahran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1369hş.
Mîrzâlu, Kerîm, Mevlânâ der-Firak-i Şems, Tahran: Umid-i ferda, 1379hş.
Mu'min, Gazanfer 'Alî, Cazibeha-yi Rehberi ez-Didgâh-i Mevlevî, Hemedan: Emîr-i Kebîr, 1368hş.
Muderrisî, Muhammed Alî, Pejuhişhâ-yi der-Tasavvuf ve "İrfân: Berresi ve Nakd-i Endişehâ-yi Mevlevî-Sema', "İrfân ve Mevlevî, Tahran: Yezdan, 1378hş.
Muderrisî, Muhammed Alî, Reyhânetu'l-Edeb, 1326-1333hş., IV, 99-102; I-VIII, Tebriz, 1346hş. (Mevlevî-i Ma"nevî, VI, 2933).
Muderrisî, Muhammed Alî, Sema', "İrfân ve Mevlevî, Tahran: Yezdan, 1378hş.
Muhammed-zâde, Alî Ekber, Cihânbini-i Mevlevî, Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî-i Rûmî-i Meşhur be-Mevlevî, Tahran: İşraki, 1982.
Nasr-i İsfehânî, Muhammed Rızâ, Ferzânegi ve Şeydâyi / Berresi-i Tahlîli-i 'Akl ve 'İşk der-Eş"âr-i Mevlânâ, İsfehan: Neşr-i Heşt Bihişt, 1375hş.
Nasr-i İsfehânî, Muhammed Rızâ, Simâ-yi İnsân der-Eş"âr-i Mevlânâ, İsfehan: Neşr-i Heşt Bihişt, 1377hş.
Rûz-i Mevlânâ, Tebriz, 1336hş./1957. (Çeşitli İran şairlerinin Mevlânâ hakkındaki şiirleri bu kitapta toplanmıştır.)
Sâdık Behzâdî, Mândânâ (ba-Hemkârî-i Tâhire Arvend, Veyda Bozorgçemî), Kitâb-şinâsî-i Mevlevî, Çap-i Evvel, Tahran: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhi, 1370 hş.
Safâ, Zebihullah, Genc-i Sohen: Şâ'irân-i Bozorg-i Pârsî-guy ve Muntehab-i Âsâr-i Anan, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 13391340hş.
Schimmel, Annemarie, Men Bâdem ve Tu Ateş: der-Bâre-i Zindegi ve Âsâr-i Mevlânâ, tercume: Ferîdûn-i Bedre'i, Tahran: Tus, 1378hş.
Selîm, Gulâm Rızâ, Aşinâyî ba-Mevlevî, ba-Mukaddime-i Gulâm Huseyn-i Yusufi, Tahran: Tus, 1361hş.
Selîm, Rahîm Nejâd, Hudûd-i Âzâdî-i İnsân ez-Didgâh-i Mevlevî (Cebr ve İhtiyâr), Tahran: Zuhuri, 1364hş.
Selmâsîvend, Muhammed Alî, Zindegâni-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Meşhur be-Mevlevî, Tahran: Mu'essese-i Kitâb-i hemrah, 1373hş.; diğer Baskı, 1375hş.
Seyyid Burhaneddîn Muhakkik-i Tirmîzî, Ma'ârif, be-Hemrâh-i Tefsîr-i Sure-i Muhammed ve Feth, ba-Tashîhat ve Havâşî-i Bedi"uzzamân-i Furuzânfer, Tahran, 1 3 77hş.
Siddîk, Huseyn Muhammedzâde, Seyri der-Eş"âr-i Turkî-i Mekteb-i Mevlevîyye, Tahran: Kaknus, 1 369hş./1 990.
Sipehsâlâr, Ferîdûn b. Ahmed, Risâle-i Ferîdûn b. Ahmed Sipehsâlâr der-Ahval-i Mevlânâ Celâleddîn-i Mevlevî, nşr. Sa'id-i Nefisi, Tahran, 1325hş./1946.
Sipehsâlâr, Ferîdûn b. Ahmed, Zindegi-nâme-i Mevlânâ Celâleddîn-i Mevlevî, be-Zamime-i Muntehab ez-Kitâb-i Menakibu'l-Arifin ve Mir'atu'l-Kaşifin, nşr. Sa'id-i Nefisi, Tahran: İkbâl, 1363hş.; Yeni Baskı, 1364hş.; 4. Baskı, 1378hş.
Sultân Veled, Ma'ârif, Mecmu'a-i Mevâiz ve Sohenân-i Sultânu'l-Ulemâ Behâuddîn Muhammed b. Huseyn-i Hatibi-i Belhî, I-II, be-İhtimâm-i Bedi"uzzamân Furuzânfer, Tahran, 1382hş. (3. Baskı).
Sultân Veled, Mesnevî-i Veledî-i Bahr-i Hafif Meşhur be-Veled-nâme, Tashîh ve Mukaddime, nşr. Celâleddîn-i Humâ"î, Tahran: İkbâl, 1315-1316hş./1936-37.
Sultân Veled, Mevlevî-i Diger: Baha'uddîn Muhammed-i Belhî Ferzendi 'Arif-i Mevlânâ Celâleddîn... Şamil-i Gazeliyyât ve Kasa'id ve Kita'at..., ba-Mukaddime-i Sa'id-i Nefisi, Tahran: Sena'i, 1363hş
Surûş, Abdu'l-Kerîm, Kıssa-i Erbâb-i Ma'rifet, Tahran: Sirat, 1. ve 2. Baskı, 1373hş.; 1375hş.
Surûş, Abdu'l-Kerîm, Temsîl der-Şi'r-i Mevlânâ ve Gofteguyi Pirâmun-i Huner, Tahran: Berg, 1367hş.
Şecere, Huseyn, Şahsiyyet-i Mevlevî, Tahran: Çabhane-i İttihadiye, 1316hş.; 1326hş./1937.
Şems-i Tebrîzî (Muhammed b. Alî), Makâlât-i Şems, Virayiş-i Metn: Ca'fer Muderris-i Sadıki, Tahran: Neşr-i Merkez, 1373hş.
Şems-i Tebrîzî (Muhammed b. Alî), Makâlât-i Şems-i Tebrîzî, ba-Mukaddime-i Muhammed Alî-i Muvahhid, Tahran: Dânişgâh-i San'ati-i Şerîf, 1356hş.; Virastar: Alî Rızâ Haydari, Tahran: Harezmi, 1369hş'/1990; 2. Baskı, 1377hş.
Şems-i Tebrîzî (Muhammed b. Alî), Makâlât-i Şems-i Tebrîzî, be-Tashîh ve Tahşiye ve Mukaddime-i Ahmed-i Hoş-nivis ('İmâd), Tahran: Ata'i, 1349hş./1970.
Şiblî-i Nu'mânî, Sevânih-i Mevlânâ Rûmî: Tahkik-i Ahval ve Zindegâni-i Mevlânâ Celâleddîn-i Mevlevî ve Tabsira ve Takriz-i Mebsut ber-Mesnevî-i Şerîf, Tercume-i Muhamned Takî Fahr-i Da'i Gilani, Tahran, 1332hş.; Tahran: Dunyâ-yi Kitâb, 1375hş./1996.
Şiblî-i Nu'mânî, Zindegi-nâme-i Mevlânâ Celâleddîn, çev. Tevfîk-i Subhânî, Tahran, 1382hş./2002.
Tefazzulî, Ebu'l-Kâsım, Sema'-i Dervişân der-Turbet-i Mevlânâ, 1. Baskı, Tahran: Ziba, 1370; 2. Baskı, Çaphane-i Ruh, 1375.
Turâbî, Menuçihr, Zindegi-i Mevlevî, Tahran: Şirket-i Tevsi'a-i Kitâbhaneha-yi İran, 1374hş.; 2. Baskı, 1376; 3. Baskı, 1378hş.
Vitray-Meyerovitch, Eva de, Celâleddîn er-Rûmî ve't-Tasavvuf, tercume: İsa Alî el-Akub, Tahran: Vezâretu's-Sekafeti ve'l-İrşâdi'l-İslâmî, 1421.
Yezdânî, Zeyneb, Mevlevî, Tahran: Tiregan, 1379hş.
Zerrînkûb, Abdu'l-Huseyn, Bâ-Kârvân-i Hulle, Tahran, 1343hş.; Tahran: Muhammed Alî-i İlmî, İbn-i Sina, 1347hş.; 11. Baskı, 1378hş.
Zerrînkûb, Abdu'l-Huseyn, Pille Pille ta Mulâkât-i Hudâ: Derbâre-i Zindegi, Endişe ve Sulûk-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, 5. Baskı, Tahran: İlmî, 1370hş., 1372hş.; 12. ve 13. Baskı, 1378hş.; 23. Baskı, 1383hş.

C) TEZLER

1) Yüksek Lisans Tezleri

Abdu"l-İlâhî, Hasan, Tefsîr ve Te"vil-i Kur"an-i Mecid, der Defter-i Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Muhammed Yusuf-i Neyri, Dânişgâhi Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1375hş., 362 s.
Âmuzgâr, Şehlâ, Te'vil der-Mesnevî, Danışman: Muhammedî Gulam Rızâyî, Dânişgâh-i Yezd, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1375hş., 155 s.
Asgerî, Muhammed Alî, Saziş ve Sitiz-i Mevlânâ ba-"Akl der-Mesnevî, Danışman: Seyyid Muhammed-i Radmeniş, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 1374hş., 168 s.
Babasâlâr, Asgar, Kalemrov-i Dil der-Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Rişte-i Zebân ve Edebîyat-i Fârsî, 1379hş., 165 s.
Beşerdust, Muctebâ, İnsân-i Kâmil der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Sirûs-i Şemîsâ, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1373hş., 242 s.
Beyhakî, Huseyn'alî, Hikmet-i Amiyane der-Kelâm-i Mevlânâ: Bahsi Pirâmun-i Ferheng-i 'Amme ve Merdom-şinasi-i Âsâr-i Mevlânâ, Danışman: Muhammed Alevî-i Mukaddem, Dânişgâh-i Firdevsî, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1369.
Bu'l-Hasenî, Nâsır Kulî, Hikâyethâ-yi Mesnevî-i Mevlevî: Berresi-i Hikayetha-yi Munasıb Beray-i Kudekan, Danışman: Hasan-i Hac Seyyid Cevâdî, Tahran: Medrese-i Alî-i Şemiran, 600 s.
Curyâbî, Hâdî Kulizâde, Aftâb ve Sâye der-Mesnevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Rişte-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1377hş., 134 s.
Çâfî, Alî Huseynpur, Berresi ve Tahlîl-i Sebk-i Şahsi-i Mevlânâ der Gazeliyyât-i Şems, Danışman: Sîrûs-i Şemîsâ, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 1375hş, 231 s.
Çegînî, Ca'fer, Te'sîr-i Mutekâbil-i Dîvân-i Şems ve Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: İsma'il-i Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 1374hş., 250 s.
Çenârî, Abdu'l-emîr, Mutenâkiz-numâ'î der-Gazelhâ-yi Mevlevî, Danışman: Takî-i Purnâmdâriyân, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 1374hş, 158 s.
Çetrûdî, Mehduht Purhâlikî, Tecellî-i Şâ'irâne-i Usture ve İşârât-i Dâstânî der-Mesnevî-i Mevlevî, Dânişgâh-i Firdevsî-i Meşhed, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1364hş., 1340 s.
Dâdâşî, Dâdâş, Semâ'-i Sufiyâne, Dânişgâh-i Milli-i İran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1355hş.
Dâvûdî, Huseyn, Tercume ve Tavzîh-i Ehâdîs-i Mesnevî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Guruh-i Zebân ve Edebîyat-i Fârsî, 1368hş., 251 s.
Emîrî, Muctebâ, Suret ve Suretgeri der-Mesnevî, Danışman: Sîrûs-i Şemîsâ, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 1375hş., 205 s.
Ensâriferd, Sîmîn, Cilvehâ-yi 'İşk der-Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Alî Muhammed-i Seccadi, Dânişgâh-i Şehid Bihişti, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1375hş., 187 s.
Esterâbâdî, Abbâs'alî Maksudlu, Rabita-i Murad ve Murid der-Mesnevî-i Şerîf, Danışman: Muzahir Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 1371hş., 142 s.
Ferîdûnî, Furuzende-i Ferişte, Berresi-i Mevzu'i-i Kulliyât-i Şems, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 11367-1368hş.
Firuzcâyî, Kerem Şâhmurâdî, Berresi-i Kıssahâ, Temsîlhâ ve Mezâmîn-i Muşterek-i Hadîkatu'l-Hakîka ve Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Celîl-i Mesger-nijad, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1373hş., 205 s.
Geylâne, Abbâs Guylî, Mukayese-i Efkâr-i Suhreverdî ve Mevlevî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1375hş.,71 s.
Halîlî, Hasan Kulî-pûr, Hâb ve Bîdârî der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûmi İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1377hş., 245 s.
Hâtemî, Alî Rızâ, Ferheng-i Nemadîn-i Mesnevî ve Zebân-i Sembolik-i Mevlânâ, Danışman: Muhammed Yusuf-i Neyri, Dânişgâh-i Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1375hş., 305 s.
Haydarî, Nesrîn, Berresi-i Te'sir-i Zarûrethâ-yi Şi'ri ber-Sâhtimân-i Avâ'î-i Kelimât der-Defter-i Evvel-i Mesnevî ez-Mevlânâ Celâleddîn-i Belhî, Danışman: Yedullah-i Semere, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1366hş., 130 s.
Huccetî, Humâ, Mebânî-i Ahlâk der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Gulamhuseyn-i Yusufi, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûmi İnsânî, 1370hş.
Hudâyâr, İbrâhîm, Neyâyiş der-Mesnevî, Danışman: Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Rişte-i Edebîyat-i Fârsî, 1374hş., 311 s.
Humen, İbrâhîm Halîl, Berresi-i Gazeliyyât-i Şems ez-Didgâh-i Zibâşinâsî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, t.y., 118 s.
Husâm, Hamîd, Şahsiyyet-perdâzî, Fezâsâzî ve Goftegû der-Hikâyât-i Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Alî Şeyhu'l-İslam, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 1375hş, 183 s.
İlmu'l-hudâ, Cemîle, Berresi-i Endişe-i Te'alî be-'Unvan-i Hedef-i Ta'lim ve Terbiyyet ez-Didgâh-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve Karl Yaspers, Danışman: Rızâ Daveri-i Erdekani, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 1375hş, 188 s.
İrşâdfer, Rızâ, Tevekkul ez-Didgâh-i Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: İsma'il-i Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 13 73hş., 341 s.
Jâle, Behrûz, Şerh ve Tefsîr-i Ebyâti ez-Nime-i Evvel-i Defter-i Çehâr-i Mesnevî, Danışman: Muhammed Huseyn-i Beyat, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1374hş., 747 s.
Kâ'imî, Alî Rızâ, Edebîyat-i Mute'ahhid-i Fârsî, Danışman: İsma'il-i Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1370hş.
Keymeniş, Abbâs, Şerh ve Ta'bir-i İstilâhât-i "İrfânî-i Gazeliyyât-i Mevlânâ Celâleddîn der-Kulliyât-i Şems, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1366hş.
Kimyâyî, Alî, Berresi-i Zemînehâ-yi Hemsû ba-Şinâht ve Şinâht-i Dermânî ez-Mesnevî-i Mevlânâ, Danışman: Habibullah-i Kâsımzâde, Dânişgâh-i Allame-i Tabatabâ"î, Dânişkede-i Revanşinasi ve "Ulûm-i Terbiyyeti, 1374hş., 150 s.
Kulâbgîr, Muhammed Rızâ, Ferheng-i İstilâhât-i Felsefi, Kelâmî ve Fikhi der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Muhammed Huseyn-i Beyat, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1372hş., 345 s.
Kurbâniyun, Huseyn, Berresi-i Tanz der-Âsâr-i Manzûm ta-Karn-i Heştom, Danışman: Abbâs Kuli Muhammedî, Payannâme (Karşinasi-i Erşed), Dânişgâh-i Firdevsî-i Meşhed, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1370-1371hş., 241 s.
Melikiyân, Âfâk, Tavsîf-i Pedîdârhâ-yi Revânî der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Abdulkerim-i Surûş, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i "Ulûm-i İnsânî, 13 74hş., 168 s.
Mihr, Rahmân Muştak, Beyân-i Remzî der-Gazeliyyât-i Şems (Peyvendi Ma'nayı meyan-i Mahsus ve Ma'kul der-Gazelhâ-yi Mevlânâ), Danışman; Dr. Takî-i Namdiriyan, Muşavir: D. Emin Paşa İclâlî-D. Gulam Huseynzâde, 1379/4/15.
Muhammed Nejâd, Yusuf, "Akl ve 'İşk der-Manzûmeha-yi Ber-cestei "İrfânî-i Âsâr-i Senâ'i, Attâr, Mevlevî ve Hâfiz, Danışman: Mehdî Tedeyyun-i Necefabadi, Dânişgâh-i Şehid Çemran Ehvaz, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1373hş., 326 s.
Muhammedî, Muhammed Alî, Tecellî-i Velâyet der-Mesnevî-i Şerîf, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 184 s.
Mukbil, Alî Asgar Kahramânî, Arabiyyât-i Dîvân-i Şems: Dirase ve Tahlîl ve Tercume (min-harfi' İ-elf ila-nihayet-i harfi' d-dal), Danışman: Sa'id Necef-i Esedullahi, Muşavir: Seyyid Muhammed-i Huseynî, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1378hş., 317 s.
Murâdî, Ahmed, Ta'lim-i Ahlâkî der-Defterha-yi Sevvom ve Çehiromi Mesnevî-i Şerîf, Danışman: Mehdî Tedeyyun-i Necefabadi, Dânişgâh-i Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1376hş., 143 s.
Nâsîrî, Fehîme, Mutâla'a-i Tatbîkî-i 'İşk-i İlâhî der-Eş"âr-i Mevlânâ ve Herbert, Danışman: Alî Rızâ Enuşirvani, Dânişgâh-i Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1376hş., 180 s.
Nevrûzpûr, Leylâ, Nemâd-i Âyine der-Hikâyât-i Temsîlî-i Mevlevî ve Sabika-i An der-Mutun-i "İrfânî, Danışman: Muhammed Hasan-i Hasanzâde, Muşavir: Muhammed Hasan-i Ha'iri, Tahran: Dânişgâh-i Allame-i Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1377hş., 121 s.
Nusretî, Ahmed, Beresi ve Nakd-i Kalib-i Mesnevî Ba'd ez-İrec Mîrzâ, Danışman: Beşiri, Ustad-i Muşavir: Şeyh Musa, Dânişgâh-i Allame-i Tabitaba'i, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1378hş., 150 s.
Rafî'î, Alî, 'İşk ez-Didgâh-i Mevlevî ve Mukayese-i an ba-Ara'-i Fahru'd-dîn-i "Irâkî, Danışman: Fethullah-i Mucteba'î, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i İlahiyyat ve Ma' arif-i İslâmî, 13 70hş.
Rahîmî, Gulâm Rızâ, Tahlîl-i Cilvehâ-yi Tabî'at der-Mesnevîha-yi "İrfânî-i Senâ'i, Attâr, Mevlevî, Danışman: Alî Şeyhu'l-İslâmî, Dânişgâh-i Terbiyet-i Muderris, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1374hş., 209 s.
Rahmdil, Gulâm Rızâ, Mesnevî ve Mesnevî-serayi ve Seyr-i Tatavvuri An der-Edeb-i Fârsî (ta-payan-i karn-i nuhom), Danışman: İsma'il-i Hakîmî, Ustad-i Muşavir: Dr. Ahmedi - Dr. Şeyhu'l-İslâmî, 1371hş.
Rızâyî, İrec, Vahy ve İlham der-Mesnevî bi-Nigahi be-Sayir Âsâr-i Mevlevî, Danışman: Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Guruh-i Zebân-i Fârsî, 13 78hş., 218 s.
Ruhânî, Rızâ, Mukaşefat-i Razavî der-Şerh-i Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Şefi"î Kedkenî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Edebîyat-i Fârsî, 1372hş., 693 s.
Sâferî, Mehdî, Hırs ve Tama' der-Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Edebîyyat-i Farsı, 1378hş., 181 s.
Sa'îdî, Ebu'l-fazl, Şerh ve Tefsîr-i Mesnevî (Defter-i Sevvom Nime-i Evvel), Danışman: Muhammed Huseyn-i Beyat, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1373hş., 353 s.
Sâmediyânî, Gulâm Rızâ, Telakkî-i 'Arifân ez-Merg: Merg der-Alem-i Mesnevî, Danışman: Mahmûd-i 'Abidi, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Mu'allim, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1372hş., 236 s.
Semâkûş, Ahenger Cem'âlî, Tekâbul-i 'İşk ve "Akl der-Hadikatu'l-Hakika-i Sena'i ve Mukayese-i An ba-Defter-i Evvel-i Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Alî Muhammed-i Seccadi, Dânişgâh-i Şehid Bihişti, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1375hş., 139 s.
Serdâgî, Huseyn, Velâyet ez-did-i Mevlevî, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, 1366hş., 206 s.
Seyyâr, Ahmed Alî, Velâ ve Velâyet der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Mahmûd-i 'Abidi, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Mu'allim, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1375hş., 137 s.
Şerîfiniyâ, Muhammed Huseyn, Berresi-i Didgâh-i Mevlevî der-Zemine-i İhtilalat-i Revanî ve Revişha-yi Dermânî, Danışman: Hasan Ehadi, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Revanşinasi ve "Ulûm-i Terbiyeti, 1374hş., 126 s.
Şerîfpûr, 'İnayetullah, Ahlâk-i İlmî der-Nehcu'l-Belâga ve Bâztâb-i an der-Mesnevî-i Mevlevî, Danışman: Muhammed Mehdî-i Ca"ferî, Dânişgâh-i Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1374hş., 433 s.
Şeyh-i Pâkdil, Muhsin, Suret ve Ma'na der-Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Guruh-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1377hş., 138 s.
Tâhirzâde Kahferruhî, İsmet, Feza ve Mefhum-i an der-Mesnevî-i Mevlânâ, Tahran: Mu'essese-i Mutala'at ve Tahkikat-i Ferhengî, 1373hş. (Pejugişgah)
Tayyibî, Gulâm Muhammed, Ferheng-i 'Amme der-Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Danışman: Mehdî Tedeyyun-i Necefabadi, Dânişgâh-i Şehid Çamran Ehvaz, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1374hş., 206 s.
Tevekkulî, Hamîd Rızâ Huseynzâde, Tebdîl-i Hevâs der-Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1378hş., 229 s.
Tevellumî, Keyvân, Te'vîl ve Tefsîr-i Kur'an der-Defter-i Evvel-i Mesnevî, Danışman: Muhammed Yusuf-i Neyri, Dânişgâh-i Şîrâz, Dânişkede-i Tahsîlât-i Tekmîlî, 1375hş., 301 s.
Umrân, Âsye, Zebih-i Niyâ, Tefsîr ve Beyân-i Rumûz-i Nîme ez-Defter-i Devvom-i Mesnevî-i Ma"nevî, Danışman: Celîl-i Mesger-nijad, Dânişgâh-i Allame Tabatabâ"î, Dânişkede-i Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1373hş., 364 s.
Uştûrî, Muhammed Kelbâsî, Kıssa-i Dakûkî ve Kerâmâteş ez-Defteri Sevvom-i Mesnevî-i Şerîf-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1359hş., 252 s.
Vefâ'î Surgî, Muhammed Alî, Mevlânâ ve Mekâtib-i Revânşinâsî-i Cedîd, Danışman: Sîrûs-i Şemîsâ, Ustad-i Muşavir: Sa'id-i Va'iz, Dânişgâh-i Allame-i Tabatabâ"î, Dânişkede-i Zebân ve Edebîyat-i Fârsî ve Zebânha-yi Harici, 1376hş., 167 s.
Zahîrî-nav, Bîjen, Simâ-yi Cebrâ'il (a) der-Edeb-i Manzûm-i "İrfânî (ber-mihver-i Mesnevîha-yi Senâ'î, Attâr, Mevlânâ), Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Rişte-i Edebîyyat-i Fârsî, 1377hş., 176 s.

b) Doktora Tezleri

Ebu'l-Kâsım, Seyyide Meryem, Zebân-i Tasavvuf der-Dîvân-i Şems, Danışman: Muzahir-i Musaffa, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyat-i Fârsî, 1377hş., 927 s.
Esterâbâdî, Abbâs "Alî Maksudlu, Ma'rifet der-Mesnevî, Danışman: Şeyhu'l-İslâmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyat-i Fârsî, 1378hş., 233 s.
Govherin, Sâdik, Tahkîk der-Lugat-i Mesnevî-i Mevlânâ Celâleddîn Muhammed-i Belhî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1335hş., 277 s.
Hasun, Nedâ, Nigâhî be-İnsân-i Kâmil; Mukayese beyni Mesnevî-i Mevlânâ ve Fusûsu'l-Hikem-i İbn Arabî, Danışman: İsma'il-i Hakîmî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Edebîyat-i Fârsî, 1377hş., 195 s.
Huccetî, Humâ, Terbiyyet der-Mesnevî (der-Kalemrov-i 'Işk), Danışman: Abdu'l-Huseyn-i Zerrînkûb, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1377hş., 477 s.
Meşîdî, Celîl, Cilvehâ-yi Kelâmî der-Âsâr-i Mevlevî, Danışman: Muhsin-i Cihangiri, Dânişgâh-i Terbiyyet-i Muderris, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1374hş., 324 s.
Murtezâyî, Seyyid Cevâd, Zebân-i Şems der-Makâlât, Danışman: Emîr Bânû Emîrî Firuzkuhi (Kerîmi), Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, Rişte-i Zebân ve Edebîyyat-i Fârsî, 1378hş., 229 s.
Pejuhende, Leylâ, Merâtib ve Envâ'-i Vahy der-Mesnevî, Danışman: Dr. Muhammed Rızâ Şefi"î-i Kedkenî, Dânişgâh-i Tahran, Rişte-i Zebân ve Edebîyati Fârsî, 1383.
Ruhânî, Rızâ, Te'vîl-i Kur'ân der-Mesnevî, Danışman: Şefi"î Kedkenî, Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat, Rişte-i Edebîyat-i Fârsî, 1377hş., 261 s.
Selîm, Rahîm Nejâd, Hudûd-i Âzâdî-i İnsân ez-Didgâh-i Mevlevî (Cebr ve İhtiyar), Dânişgâh-i Tahran, Dânişkede-i Edebîyat ve "Ulûm-i İnsânî, 1362hş., 262 s.

KAYNAKÇA

Karaismailoğlu, Adnan, Mevlânâ Kitaplığı Kataloğu, Konya Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 1996.

Karaismailoğlu, Adnan-Okumuş, Sait, Coşguner, Fahrettin, Mevlânâ Bibliyografyası, T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ocak 2006.

Kunt, İbrahim, Mevlânâ ve Mevlevilik ile İlgili Farsça Makaleler Bibliyografyası, Seminer Çalışması (Danışman: Doç.Dr.Adnan Karaismailoğlu), Selçuk Üniversitesi, Konya 1994.

Tasavvuf, İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi Mevlânâ Özel Sayısı, Ankara, Ocak-Haziran 2005.

Taşdelen, Sinan, Mevlânâ ve Mevlevilik Bibliyografyası, Konya 2002.