Tasavvufta Varlık Düşüncesi ve Varlık Mertebeleri

Doç. Dr. Ekrem Demirli

İnsanoğlu kadim çağlardan beri varlığı anlama çabası içerisinde olmuştur. İnsanın bu çabası onu insan, kâinât ve Allah üçgeninde odaklaşan bazı sorunlarla yüz yüze getirmiştir. İslâm düşüncesinin üç geleneği Kelâm, felsefe ve tasavvuf insanın karşı karşıya olduğu bu sorunlara kendi bakış açılarına göre özgün çözümler önerirler. Bu üç gelenekten biri olan tasavvufta varlığın birliği doktrini esastır. Bu doktrinin en önemli meselesini ise varlık ve onun varlık mertebelerliye olan ilişkisi oluşturmaktadır. Bu ilişki bize tek ve kadîm olan Hakk'tan, sonradan meydana gelen/hâdis ve çok olan kâinâtın nasıl zuhûr ettiğinin bilgisini verir ki, bu bilgi varlık mertebeleri fikrinin temelidir.